جرعه های معرفت - شرح حدیث معصومین(ع) در کلام رهبر انقلاب:

آنچه پولدارها و متمکنین باید بدانند

 

عَن اَبی قَتادَهًْ عَن داوُدِ بنِ سِرحانَ قالَ: کُنّا عِندَ اَبی عَبدِ اللَهِ(عَلَیهِ السَّلامُ) اِذ دَخَلَ‌ عَلَیهِ‌ سَدیرٌ الصَّیرَفیُّ فَسَلَّمَ وَ جَلَسَ فَقالَ لَهُ: یا سَدیرُ! ما کَثُرَ مالُ رَجُلٍ قَطُّ اِلَّا عَظُمَتِ الحُجَّهًْ لِلَهِ تَعالى عَلَیهِ، فَاِن قَدَرتُم اَن تَدفَعوها عَن‌ اَنفُسِکُم فَافعَلوا؛ قالَ لَهُ: یَا بنَ رَسولِ اللَّهِ، بِماذا؟ قالَ: بِقَضاءِ حَوائِجِ اِخوانِکُم مِن اَموالِکُم. (1)؛ امام صادق(ع) به سدیر صیرفی فرمود: ‌ای سدیر! اگر مال کسی زیاد شد، حجت خدا بر او سنگین و زیاد خواهد شد؛ پس اگر می‌توانید این مال زیادی را از خودتان دور کنید، این کار را بکنید. سدیر گفت چه جوری این کار را بکنیم؟ حضرت فرمود: به برآورده کردن حاجات و نیازهای برادرانتان از اموالتان.
***
سند این روایت جزو سندهای بسیار خوب است. البتّه سَدیر صیرفی توثیق نشده است امّا اهمّیّتی ندارد، چون او راوی نیست؛ راوی داوودبن‌سرحان است که داوود رِقّی است که ثقه است، سند هم سند خوبی است. می‌گوید خدمت حضرت بودیم، سَدیر صیرفی وارد شد. سدیر صیرفی اهل صرّافی بوده -صیرفی یعنی صرّاف و کسی که دینار و نقره و مانند اینها می‌خرد و می‌فروشد- و قاعدتاً آدم پولداری بوده. سلام کرد و نشست.
 - فَقالَ لَهُ یا سَدیرُ ما کَثُرَ مالُ رَجُلٍ قَطُّ اِلَّا عَظُمَتِ الحُجَّهًْ لِله تَعالى عَلَیه ؛ بمجرّدی که نشست، ظاهرش این است که حضرت بی‌مقدّمه، بدون اینکه او سؤالی کرده باشد و حرفی زده باشد، رو کردند به او و فرمودند که‌ای سدیر! هر کسی که پولش زیاد شد، مالش زیاد شد، حجّت خدا بر او زیاد خواهد شد؛ چون «اَخَذَ اللهُ‌ عَلَى‌ العُلَماءِ اَلّا یُقارّوا عَلى کِظَّهًْ ظالِمٍ وَ لا سَغَبِ مَظلوم»؛ (۲) خدای متعال عهد و پیمان گرفته از علما -علما هم فقط به معنای فقها نیست- از دانشمندان، دانایان، زبدگان، نخبگان جامعه که بر گرسنگیِ گرسنگان و سیری و پُریِ سیران و اغنیا صبر نکنند، اعتراض کنند. یک ظالمِ ثروتمندِ شکمِ پُری و مظلوم گرسنه‌ای را اگر دیدند [اعتراض کنند]. این حجّت خدا است ، این عهد و پیمان الهی است. حضرت اینجا به سدیر فرمود: اگر مال کسی زیاد شد، حجت خدا بر او بزرگ خواهد شد، سنگین خواهد شد، خدای متعال بر او احتجاج خواهد کرد. حالا کسی که مال ندارد، یک جور است، کسی که مال دارد، طبعاً وضعش فرق می‌کند؛ وظیفه دارد.
- فَاِن قَدَرتُم اَن تَدفَعوها عَن‌ اَنفُسِکُم فَافعَلوا ؛ اگر می‌توانید این مال زیادی را که دارید، از خودتان دور کنید، دفع کنید، بکنید. چه جوری دفع کنیم؟ مثلاً بریزیم پولها را در آب، در دریا، در چاه؟ یا برای اینکه پول را از بین ببریم، خرجهای مُسرفانه و بیجا کنیم، خرج بیخودی بکنیم؟ اینها مراد نیست.
قالَ لَهُ یَا ابنَ رَسولِ اللهِ بِماذا؟ [سدیر گفت:] چه جوری این پول را از خودمان دفع کنیم؟
 - قالَ بِقَضاءِ حَوائِجِ اِخوانِکُم مِن اَموالِکُم؛[حضرت فرمود:] راهش این است که نگاه کنید، ببینید برادران شما چه نیازی به اموال شما دارند ، آن نیاز را برآورده کنید.
بعضی‌ها متمکّن هم هستند، [امّا] می‌آیند پیش ما -چون پول بیت‌المال دست ما است، از ما می‌خواهند- که مثلاً فرض کنید فلان کس محتاج است، شما یک پولی بدهید؛ خودت که پول داری، بده! اگر چنانچه نتوانستی، بعد بیا سراغ بیت‌المال. یعنی بعضی‌ها سختشان است که از خودشان بکَنند و در راه خدا انفاق کنند. حضرت اینجا می‌فرمایند که این پول زیاد را، این مال زیاد را هر جور که می‌توانی، از خودت دور کن. البتّه هر جور که می‌توانی، یعنی به این صورت که به برادران مؤمنت بدهی و قضاء حوائج آنها را بکنی.
* شرح حدیث در ابتدای درس خارج فقه؛ 1397/12/19
پايگاه اطلاع‌رساني دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آيت‌الله خامنه‌اي
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱) امالی طوسی، مجلس یازدهم، صفحه‌ ۳۰۲.
۲) نهج‌البلاغه، خطبه‌ ۳