1206 - خبرگزاری تسنیم : ایران چگونه با هدایت رهبر انقلاب تبدیل به کشوری «دانش‌بنیان» شد ۱۳۹۹/۰۵/۱۲
ایران چگونه با هدایت رهبر انقلاب تبدیل به کشوری «دانش‌بنیان» شد
۱۳۹۹/۰۵/۱۲
یکی از کلید واژه‌های مورد تأکید رهبر معظم انقلاب در چند سال اخیر، اتکاء به‌نفس ملی است که این کلید واژه با تمرکز بر توان داخلی و توجه به شرکت‌های دانش‌بنیان همراه شده است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم، واژه اتکا به‌نفس ملی در ادبیات دینی و انقلابی جایگاه ویژه‌ای دارد و از سال‌های اول انقلاب مورد تأکید بوده است. امام خمینی(ره) در همان سال‌های اول انقلاب بر اعتماد به‌نفس ملی تأکید می‌کردند.
رهبر معظم انقلاب هم دقیقاً بر این مفاهیم پایبند هستند و اتکا به نفس ملی را با دانش و شرکت‌های دانش‌بنیان به عنوان ابزار کاربردی کردن این دانش پیوند داده‌اند.
ملت ایران با گذشت چهار دهه از انقلاب اسلامی به مصادیق این اتکا به‌نفس ملی در سایه علم و فناوری دست پیدا کرده و دستاوردهای شرکت‌های دانش‌بنیان، توان داخلی را برای مردم ایران آشکار کرده است؛ مفاهیمی چون پارک‌های علم و فناوری، مراکز رشد و نوآوری و... بیش از 80 سال در جهان قدمت دارند و در راستای شکوفایی اقتصادی کشورهای پیشرفته فعالیت کرده‌اند اما این موضوعات قبل از انقلاب در ایران حتی مطرح هم نشده بود و همین رویکرد باعث عقب افتادگی کشور در آن سال‌ها شده بود.
گسترش مراکز علمی و تخصصی در ایران از سال‌های بعد از انقلاب آغاز شد؛ تا جایی که یک کشور متکی به واردات، با تکیه بر توان شرکت‌های دانش‌بنیان توانسته طی سال‌های اخیر به یک صادرکننده تبدیل شود؛ به طور رسمی در حال حاضر 800 شرکت دانش‌بنیان ایرانی به شرکت‌های صادرکننده محصول تبدیل شده‌اند، از حدود پنج هزار شرکت دانش‌بنیان دارای صلاحیت حدود 400 شرکت رکورددار صادرات محصول هستند و رقم دلاری این صادرات تنها در یک سال گذشته بالغ بر 400 میلیون دلار بوده است.
اتکا به صادرات نفتی در نقطه مقابل
صادرات محصولات دانش‌بنیان
اتکا به صادرات نفتی درست در نقطه مقابل صادرات محصولات دانش‌بنیان قرار می‌گیرد و تا زمانی که این اتکا به حداقل ممکن نرسد لزوم توجه به صادرات محصولات دانش‌بنیان مشخص نمی‌شود؛ حالا با کاهش فروش نفت، خود به خود امکان تمرکز بر محصولات صادراتی شرکت‌های دانش‌بنیان بیش از پیش فراهم می‌شود و تأکید رهبر انقلاب به دولت و مجلس هم قطع وابستگی اقتصاد از نفت خام است.
روح این نگاه در بندهای متفاوت سیاست‌های ابلاغی اقتصاد مقاومتی از سوی رهبر انقلاب درباره اقتصاد دانش‌بنیان مستتر است و بر پیشتازی اقتصاد دانش‌بنیان، پیاده‌سازی و اجرای نقشه جامع علمی کشور و ساماندهی نظام ملی نوآوری به منظور ارتقاء جایگاه جهانی کشور و افزایش سهم تولید و صادرات محصولات و خدمات دانش‌بنیان و دستیابی به رتبه اول اقتصاد دانش‌بنیان در منطقه تاکید دارد.
این سیاست‌ها از رشد و توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان حمایت می‌کرد و با این حمایت‌ها، هم‌اکنون به طور دقیق پنج هزار و 236 شرکت دانش‌بنیان در کشورمان فعالیت می‌کنند که از این تعداد شرکت، دو هزار و 774 شرکت دانش‌بنیان تولیدی نوع دو، هزار و 212 شرکت دانش‌بنیان نوپا نوع دو، 595 شرکت دانش‌بنیان تولیدی نوع یک و 655 شرکت دانش‌بنیان نوپا نوع یک هستند.
وقتی تعاریف برای ثبت شرکت‌های دانش‌بنیان مشخص شود هر شرکتی تکلیف خود را برای حضور در این دسته از شرکت‌ها مشخص می‌کند و اگر شامل این تعاریف نمی‌شود تلاش می‌کند تا با بهره‌گیری از توان علمی و دانشگاهی در این دسته‌بندی‌ها حاضر شود و در واقع یکی از راه‌های پیوند صنعت و دانشگاه همین موضوع بود؛ شرکت‌های تولیدی نیاز به فناوری و علم دانشگاهی داشتند تا به پیشرفت و توسعه برسند.
پیدایش این چرخه علمی و تولیدی امروز منجر به شکل‌گیری اتکا به‌نفس ملی شده است همواره توجه به شرکت‌های دانش‌بنیان در کلام رهبری با مفاهیمی همچون اتکاء به نفس ملی همراه است؛ پیدایش تفکر اتکا به توان داخلی راه نجات کشور در شرایط تحریمی بوده است.
شرایطی که با سیاست‌های اعمال نفوذ جهانی آمریکا برای ایران ایجاد شده بود مانع از واردات کالاهای ضروری به کشور می‌شد و همین محدودیت‌ها تبدیل به فرصت تولید در داخل شد؛ چرا که پیش از این، تفکر غالب مدیریتی در کشور مبتنی بر واردات بود و درست خلاف نگاه اتکا به نفس ملی عمل می‌کرد؛ در بسیاری از مواقع وارد‌کنندگانی که با درآمدهای میلیاردی از واردات کالا برای تأمین نیازهای اولیه سود می‌بردند مانع از رشد تولید داخلی می‌شدند و اگر اجباری به توقف واردات نبود، شرکت‌های تولیدی در کشور به سمت نابودی کشیده می‌شدند.
اگر تذکرات رهبری مبنی بر جلوگیری از واردات نبود و رشد و توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی در پناه حمایت‌های همه‌جانبه رهبری نبود، واردات‌چی‌ها، سکان اقتصادی کشور را در دست می‌گرفتند و فرصتی برای توسعه توان داخلی در راستای تولید محصول ایجاد نمی‌شد.
این تفکر غلط چنین وانمود می‌کرد که وقتی کشور درآمد دارد چرا باید تمام محصولات را خود تولید کند و واردات یک دیپلماسی بین‌المللی است اما پایه‌های سست این تفکر در زمان بحران تحریم‌ها و به ویژه در اوج شیوع کرونا، فرو ریخت چرا که در بحران‌های جهانی اولویت هر کشور تأمین نیازهای خودش است و به صادرات محصولات فکر نمی‌کند؛ اگر ما در زمان کرونا امکان تولید دارو، دستگاه‌های پزشکی مانند ونتیلاتور و... را نداشتیم از کجا می‌توانستیم اقلام مورد نیاز کشور را آن هم در شرایط سخت تحریمی تأمین کنیم؟
تأمین اقلام مورد نیاز کشور در بحران کرونا شامل ملزومات و تجهیزات پزشکی (ونتیلاتور، دستگاه بیهوشی اتاق عمل، دستگاه اکسیژن‌ساز، لباس بیمارستانی، انواع دستگاه‌های ضدعفونی‌کننده، شیلد و سرپوشه، دستگاه تصفیه هوای پلاسمایی، دوربین حرارتی تشخیص کرونا، و دیسپنسر هوشمند ضدعفونی)، ماسک و مواد ضدعفونی‌کننده بر عهده شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی بود و این مهم محقق نمی‌شد الا با حمایت‌های همه‌جانبه رهبر معظم انقلاب، که در مقابل تفکر مبتنی بر واردات ایستادگی کردند. ایشان همواره توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان را مترادف با بالا بردن روحیه عزت نفس ملی و استقلال همه‌جانبه کشور به ویژه در عرصه اقتصادی می‌دانستند.
حمایت‌های رهبری از توسعه توان داخلی و شرکت‌های دانش‌بنیان همچنان ادامه دارد و ایشان در تازه‌ترین سخنرانی خود در روز عید قربان تأکید کردند: «با اینکه تحریم یک جنایت بزرگ است اما مردم به‌ویژه جوانان، مسئولان، دانشمندان و فعالان سیاسی از این موضوع برای افزایش اتکا به نفس ملی استفاده کردند؛ تولید جت آموزشی و قطعات حساس و ظریف، راه‌اندازی چند هزار شرکت دانش‌بنیان، ساخت پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس به دست سپاه، اقدامات بزرگ در پارس جنوبی، طرح‌های وزارت نیرو در زمینه آب و برق، طرح‌های وزارت راه و تولیدات شگفت‌انگیز دفاعی، همه در دوران تحریم انجام شده است.»
رهبر انقلاب یکی دیگر از آثار دوران تحریم را تمرین جداسازی اقتصاد کشور از نفت برشمردند و گفتند: به علت آنکه نفت کشور کمتر فروش می‌رود، جداسازی اقتصاد از نفت خام به‌طور طبیعی در حال روی دادن است که این موضوع باید با پیگیری دولت و مجلس به سرانجام برسد.
ایشان برای تعیین مصداق توسعه توان داخلی از محصولاتی نام بردند که به نوعی محصول های‌تک تلقی می‌شود و برای ساخت آن نیاز به فناوری‌های پیچیده است. تنها کشورهای توسعه یافته دنیا توان تولید محصولات های تک را دارند و حالا ما در ایران می‌توانیم محصولات مبتنی بر این دانش را تولید کنیم.
ایشان در سخنرانی اخیر خود یک بار دیگر به جداسازی اقتصاد از نفت تأکید داشتند، چرا که اقتصاد مبتنی بر نفت یک اقتصاد تک بعدی و به شدت وابسته است؛ این تأکید نشان می‌دهد هنوز آنطور که باید تفکر اتکا به توان داخل در برخی‌ها شکل نگرفته و شاید جریان تحریف هم ناشی از همین تفکرات باشد؛ تا وقتی افرادی با این تفکر در مراتب بالای تصمیم‌گیری کشور حضور دارند، اتکا به توان داخل همچنان با مشکل روبه‌رو خواهد بود.
رهبر معظم انقلاب هم دقیقاً بر این مفاهیم پایبند هستند و اتکا به نفس ملی را با دانش و شرکت‌های دانش‌بنیان به عنوان ابزار کاربردی کردن این دانش پیوند داده‌اند.
ملت ایران با گذشت چهار دهه از انقلاب اسلامی به مصادیق این اتکا به‌نفس ملی در سایه علم و فناوری دست پیدا کرده و دستاوردهای شرکت‌های دانش‌بنیان، توان داخلی را برای مردم ایران آشکار کرده است؛ مفاهیمی چون پارک‌های علم و فناوری، مراکز رشد و نوآوری و... بیش از 80 سال در جهان قدمت دارند و در راستای شکوفایی اقتصادی کشورهای پیشرفته فعالیت کرده‌اند اما این موضوعات قبل از انقلاب در ایران حتی مطرح هم نشده بود و همین رویکرد باعث عقب افتادگی کشور در آن سال‌ها شده بود.
گسترش مراکز علمی و تخصصی در ایران از سال‌های بعد از انقلاب آغاز شد؛ تا جایی که یک کشور متکی به واردات، با تکیه بر توان شرکت‌های دانش‌بنیان توانسته طی سال‌های اخیر به یک صادرکننده تبدیل شود؛ به طور رسمی در حال حاضر 800 شرکت دانش‌بنیان ایرانی به شرکت‌های صادرکننده محصول تبدیل شده‌اند، از حدود پنج هزار شرکت دانش‌بنیان دارای صلاحیت حدود 400 شرکت رکورددار صادرات محصول هستند و رقم دلاری این صادرات تنها در یک سال گذشته بالغ بر 400 میلیون دلار بوده است.
اتکا به صادرات نفتی در نقطه مقابل
صادرات محصولات دانش‌بنیان
اتکا به صادرات نفتی درست در نقطه مقابل صادرات محصولات دانش‌بنیان قرار می‌گیرد و تا زمانی که این اتکا به حداقل ممکن نرسد لزوم توجه به صادرات محصولات دانش‌بنیان مشخص نمی‌شود؛ حالا با کاهش فروش نفت، خود به خود امکان تمرکز بر محصولات صادراتی شرکت‌های دانش‌بنیان بیش از پیش فراهم می‌شود و تأکید رهبر انقلاب به دولت و مجلس هم قطع وابستگی اقتصاد از نفت خام است.
روح این نگاه در بندهای متفاوت سیاست‌های ابلاغی اقتصاد مقاومتی از سوی رهبر انقلاب درباره اقتصاد دانش‌بنیان مستتر است و بر پیشتازی اقتصاد دانش‌بنیان، پیاده‌سازی و اجرای نقشه جامع علمی کشور و ساماندهی نظام ملی نوآوری به منظور ارتقاء جایگاه جهانی کشور و افزایش سهم تولید و صادرات محصولات و خدمات دانش‌بنیان و دستیابی به رتبه اول اقتصاد دانش‌بنیان در منطقه تاکید دارد.
این سیاست‌ها از رشد و توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان حمایت می‌کرد و با این حمایت‌ها، هم‌اکنون به طور دقیق پنج هزار و 236 شرکت دانش‌بنیان در کشورمان فعالیت می‌کنند که از این تعداد شرکت، دو هزار و 774 شرکت دانش‌بنیان تولیدی نوع دو، هزار و 212 شرکت دانش‌بنیان نوپا نوع دو، 595 شرکت دانش‌بنیان تولیدی نوع یک و 655 شرکت دانش‌بنیان نوپا نوع یک هستند.
وقتی تعاریف برای ثبت شرکت‌های دانش‌بنیان مشخص شود هر شرکتی تکلیف خود را برای حضور در این دسته از شرکت‌ها مشخص می‌کند و اگر شامل این تعاریف نمی‌شود تلاش می‌کند تا با بهره‌گیری از توان علمی و دانشگاهی در این دسته‌بندی‌ها حاضر شود و در واقع یکی از راه‌های پیوند صنعت و دانشگاه همین موضوع بود؛ شرکت‌های تولیدی نیاز به فناوری و علم دانشگاهی داشتند تا به پیشرفت و توسعه برسند.
پیدایش این چرخه علمی و تولیدی امروز منجر به شکل‌گیری اتکا به‌نفس ملی شده است همواره توجه به شرکت‌های دانش‌بنیان در کلام رهبری با مفاهیمی همچون اتکاء به نفس ملی همراه است؛ پیدایش تفکر اتکا به توان داخلی راه نجات کشور در شرایط تحریمی بوده است.
شرایطی که با سیاست‌های اعمال نفوذ جهانی آمریکا برای ایران ایجاد شده بود مانع از واردات کالاهای ضروری به کشور می‌شد و همین محدودیت‌ها تبدیل به فرصت تولید در داخل شد؛ چرا که پیش از این، تفکر غالب مدیریتی در کشور مبتنی بر واردات بود و درست خلاف نگاه اتکا به نفس ملی عمل می‌کرد؛ در بسیاری از مواقع وارد‌کنندگانی که با درآمدهای میلیاردی از واردات کالا برای تأمین نیازهای اولیه سود می‌بردند مانع از رشد تولید داخلی می‌شدند و اگر اجباری به توقف واردات نبود، شرکت‌های تولیدی در کشور به سمت نابودی کشیده می‌شدند.
اگر تذکرات رهبری مبنی بر جلوگیری از واردات نبود و رشد و توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی در پناه حمایت‌های همه‌جانبه رهبری نبود، واردات‌چی‌ها، سکان اقتصادی کشور را در دست می‌گرفتند و فرصتی برای توسعه توان داخلی در راستای تولید محصول ایجاد نمی‌شد.
این تفکر غلط چنین وانمود می‌کرد که وقتی کشور درآمد دارد چرا باید تمام محصولات را خود تولید کند و واردات یک دیپلماسی بین‌المللی است اما پایه‌های سست این تفکر در زمان بحران تحریم‌ها و به ویژه در اوج شیوع کرونا، فرو ریخت چرا که در بحران‌های جهانی اولویت هر کشور تأمین نیازهای خودش است و به صادرات محصولات فکر نمی‌کند؛ اگر ما در زمان کرونا امکان تولید دارو، دستگاه‌های پزشکی مانند ونتیلاتور و... را نداشتیم از کجا می‌توانستیم اقلام مورد نیاز کشور را آن هم در شرایط سخت تحریمی تأمین کنیم؟
تأمین اقلام مورد نیاز کشور در بحران کرونا شامل ملزومات و تجهیزات پزشکی (ونتیلاتور، دستگاه بیهوشی اتاق عمل، دستگاه اکسیژن‌ساز، لباس بیمارستانی، انواع دستگاه‌های ضدعفونی‌کننده، شیلد و سرپوشه، دستگاه تصفیه هوای پلاسمایی، دوربین حرارتی تشخیص کرونا، و دیسپنسر هوشمند ضدعفونی)، ماسک و مواد ضدعفونی‌کننده بر عهده شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی بود و این مهم محقق نمی‌شد الا با حمایت‌های همه‌جانبه رهبر معظم انقلاب، که در مقابل تفکر مبتنی بر واردات ایستادگی کردند. ایشان همواره توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان را مترادف با بالا بردن روحیه عزت نفس ملی و استقلال همه‌جانبه کشور به ویژه در عرصه اقتصادی می‌دانستند.
حمایت‌های رهبری از توسعه توان داخلی و شرکت‌های دانش‌بنیان همچنان ادامه دارد و ایشان در تازه‌ترین سخنرانی خود در روز عید قربان تأکید کردند: «با اینکه تحریم یک جنایت بزرگ است اما مردم به‌ویژه جوانان، مسئولان، دانشمندان و فعالان سیاسی از این موضوع برای افزایش اتکا به نفس ملی استفاده کردند؛ تولید جت آموزشی و قطعات حساس و ظریف، راه‌اندازی چند هزار شرکت دانش‌بنیان، ساخت پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس به دست سپاه، اقدامات بزرگ در پارس جنوبی، طرح‌های وزارت نیرو در زمینه آب و برق، طرح‌های وزارت راه و تولیدات شگفت‌انگیز دفاعی، همه در دوران تحریم انجام شده است.»
رهبر انقلاب یکی دیگر از آثار دوران تحریم را تمرین جداسازی اقتصاد کشور از نفت برشمردند و گفتند: به علت آنکه نفت کشور کمتر فروش می‌رود، جداسازی اقتصاد از نفت خام به‌طور طبیعی در حال روی دادن است که این موضوع باید با پیگیری دولت و مجلس به سرانجام برسد.
ایشان برای تعیین مصداق توسعه توان داخلی از محصولاتی نام بردند که به نوعی محصول های‌تک تلقی می‌شود و برای ساخت آن نیاز به فناوری‌های پیچیده است. تنها کشورهای توسعه یافته دنیا توان تولید محصولات های تک را دارند و حالا ما در ایران می‌توانیم محصولات مبتنی بر این دانش را تولید کنیم.
ایشان در سخنرانی اخیر خود یک بار دیگر به جداسازی اقتصاد از نفت تأکید داشتند، چرا که اقتصاد مبتنی بر نفت یک اقتصاد تک بعدی و به شدت وابسته است؛ این تأکید نشان می‌دهد هنوز آنطور که باید تفکر اتکا به توان داخل در برخی‌ها شکل نگرفته و شاید جریان تحریف هم ناشی از همین تفکرات باشد؛ تا وقتی افرادی با این تفکر در مراتب بالای تصمیم‌گیری کشور حضور دارند، اتکا به توان داخل همچنان با مشکل روبه‌رو خواهد بود.