پرسش و پاسخ‌های «زید ابن ‌صوحان عبدی» با امام ‌علی(ع) در ابعاد مختلف «زید ابن صوحان عبدی» که یکی از اصحاب امام علی(ع) است و در جنگ جمل به شهادت رسید، در یک جلسه‌ای که علی(ع) با اصحابشان نشسته بودند و آنها را برای جنگ جمل صف‌بندی و آماده‌سازی می‌کردند وارد شد و به امام‌ علی(ع) سلام کرد و عرضه داشت: یا امیرالمومنین! من از حوالی شام آمده و پیرمردی هستم که فضائل بی‌شمار شما را شنیده‌ام و گمان می‌کنم که شما را ترور می‌کنند. پس آنچه را که خداوند به تو آموخته است به من بیاموز!
«زید ابن صوحان عبدی» برخاست و با احترام عرض کرد:
یا امیرالمومنین! کدام پادشاهی زورمندتر است؟ حضرت فرمود: هوای نفس
پرسید: کدام خواری بدتر است؟ فرمود: حرص بر دنیا
پرسید: کدام فقر سخت‌تر است؟ فرمود: کفر پس از ایمان
پرسید: کدام دعوت گمراه‌کننده‌تر است؟ فرمود: آنکه دعوت کند به چیزی که نیست
پرسید کدام عمل برتر است؟ فرمود: تقوا
پرسید: کدام عمل موفقیت‌آمیزتر است؟ فرمود: رفتن به دنبال آنچه نزد خدا است.
پرسید: کدام رفیق بدتر است؟ فرمود: آنکه معصیت خدا را برایت بیاراید!
پرسید: کدام یک از مردم بدبخت‌تر است؟ فرمود: آنکه دینش را به دنیای دیگران بفروشد.
پرسید: کدام یک از مردم نیرومند‌ترند؟ فرمود: فرد صبور و بردبار.
پرسید: کدام کس بخیل‌تر است؟ فرمود: آنکه مال حرام به دست آورد و در غیر حق مصرف کند. پرسید: کدام کس زیرک‌تر است؟ فرمود: کسی که راه حق از باطل را بشناسد و سپس به جانب حق بگراید.
پرسید: چه کسی بردبارتر است؟ فرمود: کسی که خشم نگیرد!
پرسید: چه کسی رای او ثابت‌تر است؟ فرمود: کسی که مردم را فریب ندهد، و دنیا به خودآرایی او را نفریبد!
پرسید: چه کسی احمق است؟ فرمود: آن کس که زیر و رو شدن دنیا را ببیند و فریفته‌اش گردد. پرسید: چه کسی حسرت و غصه بیشتری می‌خورد؟ فرمود: آنکه از دنیا و آخرت محروم است و در او زیان آشکار است. پرسید: چه کسانی از مردم کور و نابینا هستند؟ فرمود: آنکه عمل به ریا کند و ثواب از خدا بخواهد!
پرسید: کدام سخن نزد خدای متعال برتر است؟ فرمود: بسیار یاد خدا کردن و با دعا و راز و نیاز به پیشگاه او کرنش و اظهار فروتنی کردن
پرسید: کدام مصیبت سخت‌تر است؟ فرمود: مصیبت در دین.
پرسید: کدام عمل نزد خدا محبوب‌تر است؟ فرمود: انتظار فرج
پرسید: کدام یک از مردم نزد خدا بهترند؟ فرمود: آنکه بیشتر تقوا داشته باشد و از خدا بترسد. پرسید: کدام سخن راست‌تر است؟ فرمود: شهادت به اینکه معبود حقی غیر از خدا نیست. پرسید: کدام عمل نزد خدا بزرگتر است؟ فرمود: تسلیم خدا بودن و تقوا و پرهیزکاری.
پرسید: چه کسی گرامی‌تر است؟ فرمود: آنکه با صدق و راستی در جبهه‌ها عمل کند.
پرسید: راستگوترین مردم کیست؟ فرمود: آنکه در همه جا و در همه امور راست بگوید.
آنگاه رو به پیرمرد نمود و فرمود: به راستی که خداوند عزوجل بندگانی آفریده‌است که دنیا در نظرشان تنگ است و از دنیا و متاع آن رویگردان هستند و مشتاق دارالسلامی هستند که خداوند آنها را به آنجا دعوت کرده است...
آنگاه پیرمرد گفت: یا امیرالمومنین! من که بهشت را با تو و یارانت می‌بینم چگونه از آن بگذرم و کجا بروم!
ساز و برگی به من ده تا بر دشمنانت بتازم! پس امام علی(ع) به او ساز و برگ داد و در کنار حضرت با شجاعت و شهامت با دشمنان به نبرد پرداخت تا شهید شد. حضرت برایش طلب مغفرت کرد و فرمود: به خدا این مرد خوشبخت بود. پس برای برادر خود طلب رحمت کنید.(1)
ــــــــــــــــــــــــــــــــ
1- امالی شیخ صدوق، ص393