1- قضا و قدر چیست؟
روایت شده مردی از امام صادق(ع) درباره قضا و قدر سوال کرد؟ حضرت فرمودند: آنچه که می‌توانی انسان را به خاطر آن ملامت و مورد سرزنش قرار دهی آن عمل از ناحیه خود انسان است (و کار خدا نیست)، و آنچه که به خاطر آن نمی‌توانی انسان را ملامت و سرزنش کنی آن از ناحیه خدا (و فعل او) است. خداوند متعال به بنده می‌گوید: چرا معصیت کردی؟ چرا فسق و فجور کردی؟ چرا شراب خوردی؟ چرا زنا کردی؟ پس اینها کار انسان است. ولی به او نمی‌گوید: چرا بیمار شدی؟ چرا کوتاه شدی؟ چرا سفید شدی؟ چرا سیاه شدی؟ زیرا این امور فعل خداست.
همچنین جمیل می‌گوید: از امام صادق(ع) درباره قضا و قدر سوال نمودم.
حضرت فرمود: آنها دو مخلوق از مخلوقات خدا  هستند، و خداوند در مخلوق خود هرطوری که بخواهد کم و زیاد می‌کند.
ابن اذنیه می‌گوید: به امام صادق(ع) گفتم: فدایت شوم، درباره قضا و قدر چه می‌گویی؟ حضرت فرمود: خداوند هنگامی که روز قیامت بندگان را جمع می‌کند، از عهدی که بین او و آنها هست سوال خواهد نمود، ولی از چیزی که بر آنها مقدر نموده سوال نخواهد کرد.
2-  معنی «امر بین‌الامرین» چیست؟
امام صادق(ع) فرمود: نه جبر است و نه تفویض، بلکه امری است میان این دو امر. راوی گوید: پرسیدم امری است میان این دو امر چیست؟ فرمود: مثلش این است که مردی را مشغول گناه ببینی و او را نهی کنی، او نپذیرد و تو او را رها کنی، و او آن گناه را انجام دهد. پس چون او از تو نپذیرفته و تو او را رها کرده‌ای نباید گفت: تو او را به گناه دستور داده‌ای؟
3- چگونه بندگان در عالم ذر به وحدانیت خدا پاسخ مثبت دادند؟
ابوبصیر گوید: به امام صادق(ع) گفتم: چگونه بندگان در عالم ذر (عالم الست) پاسخ دادند؟ حضرت فرمودند: در وجود آنها چیزی گذاشت که هرگاه پرسیده شوند، اجابت خواهند کرد.(یعنی در مسئله عهد و میثاق).
مرحوم علامه مجلسی در بیان این حدیث شریف می‌فرماید: یعنی روح با آن ذرات درآمیخت، و در آنها عقل و دستگاه شنوایی و دستگاه گویایی و نطق قرار داده شد، به طوری که خطاب را درک کردند و پاسخ دادند، در همان حال که ذرات بودند.
همچنین ابوبصیر در روایت دیگری نقل می‌کند که به امام صادق(ع) گفتم: به من خبر بده هنگامی‌که در عالم ذر از آنها سوال شد (اشهد هم علی انفسهم الست بربکم قالوا بلی) مگر نه اینکه من پروردگار شما هستم. آنها گفتند: بله به خدا قسم؟ و عده‌ای در درون خلاف آنچه ابراز داشتند پنهان کردند، اینان چگونه سوال مزبور را دریافتند؟ حضرت فرمودند: خداوند در آنها چیزی قرار داد که اگر سوال می‌شدند می‌فهمیدند و می‌توانستند پاسخ دهند.
4- چرا خداوند مردم را مطیع نیافرید؟
زندیقی به امام صادق(ع) گفت: به من خبر ده چرا خداوند عزوجل همه مردم را مطیع و فرمانبر و موحد نیافرید درحالی‌که بر این کار توانایی داشت؟ حضرت فرمودند: اگر خداوند آنها را مطیع و فرمانبردار می‌آفرید، در این صورت ثوابی نداشتند، زیرا در این حالت اطاعت کار آنها نیست، و دیگر نه بهشت بود و نه جهنم، ولی خداوند بندگان خود را آفرید، و آنها را دستور داد به اطاعت خود، و از معصیت خود نهی فرمود و به وسیله انبیا حجت خود را بر آنها تمام کرد، و به وسیله کتاب‌هایش عذری برای آنها باقی نگذاشت تا اینکه خود آنها اطاعت کنند، و خود آنها معصیت کنند، و به خاطر اطاعت مستحق ثواب و به خاطر معصیت مستحق عقاب شوند.(1)