منصب امامت در کودکی(۱)
(پرسش و پاسخ)
پرسش:براساس مبانی اعتقادی شیعیان، امام جواد(ع) چگونه در دوران کودکی مقام و منصب امامت را عهده دار شدند؟
پاسخ:از آنجا كه امام جواد(ع) نخستين امامى بود كه در كودكى به منصب امامت رسيد، طبعا نخستين سؤالى كه در هنگام مطالعه زندگى آن حضرت به نظر مى‌رسد، اين است كه چگونه يك نوجوان مى‌تواند مسئوليت‌حساس و سنگين‌امامت و پيشوايى مسلمانان را بر عهده بگيرد؟
آيا ممكن است انسانى در چنين سنى به آن حد از كمال برسد كه بتواند جانشين پيامبر خدا باشد؟ و آيا در امت‌هاى پيشين چنين چيزى سابقه داشته است؟ در پاسخ اين سؤال‌ها بايد توجه داشت: درست است كه دوران شكوفايى عقل و جسم انسان معمولا حد و مرز خاصى دارد كه با رسيدن آن زمان، جسم و روان به حد كمال مى‌رسند، ولى چه مانعى دارد كه خداوند قادر حكيم، براى مصالحى، اين دوران را براى بعضى از بندگان خاص خود كوتاه ساخته، در سال‌هاى كمترى خلاصه كند. در جامعه بشريت از آغاز تاكنون افرادى بوده‌اند كه از اين قاعده عادى مستثنا بوده‌اند و در پرتو لطف و عنايت خاصى كه از طرف خالق جهان به آنان شده است در سنين كودكى به مقام پيشوايى و رهبرى امتى نائل شده‌اند.
براى اينكه مطلب بهتر روشن شود ذيلا مواردى از اين استثناها را يادآورى مى‌كنيم:
1ـ قرآن مجيد درباره حضرت يحيى و رسالت او و اينكه در دوران كودكى به نبوت برگزيده شده است، مى‌فرمايد: «ما فرمان نبوت را در كودكى به او داديم») و آتيناه الحكم صبيا) (مريم ـ 12)
بعضى از مفسران كلمه «حكم» را در آيه بالا به معناى هوش و درايت گرفته‌اند و بعضى گفته‌اند: مقصود از اين كلمه، «نبوت» است. مؤيد اين نظريه رواياتى است كه در كتاب «اصول كافى» نقل شده است، از آن جمله، روايتى از امام پنجم وارد شده است كه حضرت طى آن با تعبير «حكم» در آيه مزبور، به «نبوت» حضرت يحيى در خرد سالى استشهاد مى‌كند و مى‌فرمايد: پس از درگذشت زكريا، فرزند او يحيى كتاب و حكمت را از او به ارث برد و اين همان است كه خداوند در قرآن مى‌فرمايد: «يا يحيى خذ الكتاب بقوة و آتيناه الحكم صبيا»: «اى يحيى كتاب (آسمانى) را با نيرومندى بگير، و ما فرمان نبوت را در كودكى به او داديم» (اصول كافى، ج 1، ص 382)
2ـ با اينكه براى آغاز تكلم و سخن گفتن كودك معمولا زمانى حدود دوازده ماه لازم است، ولى مى‌دانيم كه حضرت عيسى(ع) در همان روزهاى نخستين تولد زبان به سخن گشود و از مادر خود (كه به قدرت الهى بدون ازدواج باردار شده و نوزادى به دنيا آورده بود و به اين جهت مورد تهمت و اهانت قرار گرفته بود) بشدت دفاع كرد و ياوه‌هاى معاندين را با منطق و دليل رد كرد، در صورتى كه اين گونه سخن گفتن و با اين محتوا، در شان انسان‌هاى بزرگسال است. قرآن مجيد گفتار او را چنين نقل مى‌كند:
(عيسى) گفت: «بى شك من بنده خدايم، به من كتاب (آسمانى-انجيل) عطا فرموده و مرا در هر جا كه باشم وجودى پر بركت قرار داده است، و مرا تا آن زمان كه زنده‌ام به نماز و زكات توصيه فرموده و (نيز مرا) به نيكى در حق مادرم سفارش كرده و جبار و شقى قرار نداده است» (مريم: 30- 32)
با توجه به آنچه گفته شد به اين نتيجه مى‌رسيم كه قبل از امامان نيز، مردان الهى ديگرى از اين موهبت و نعمت الهى برخوردار بوده‌اند و اين امر اختصاص به امامان ما نداشته است.
ادامه دارد