خوان حکمت (۲۲۲) :لزوم بی‌اعتنایی به تکاثرطلبان ۱۳۹۸/۰۵/۱۹
خوان حکمت
لزوم بی‌اعتنایی به تکاثرطلبان
۱۳۹۸/۰۵/۱۹
بسم الله الرّحمن الرّحیم
ما یک علمی داریم به نام فقه که می‌گوید چه حلال است، چه حرام است، چه چیزی واجب است و چه واجب نیست. یک اخلاق داریم که به نزاهت روح برمی‌گردد. فنّ شریف اخلاق از فقه جدا نیست. در فقه می‌گویند اگر کسی خواست نماز بخواند، وضو گرفتن واجب است. اگر خواست به زیارت برود، وضو گرفتن مستحب است. اینها حکم فقهی است؛ ولی همین فقه و همین ائمه(علیهم السلام) که وضوی واجب و مستحب هر دو را گفتند، گفتند اگر کسی وضو گرفت عازم مسجد شد؛ اما دروغی گفت ـ خدای ناکرده ـ ستمی کرد نسبت به کسی، بدی گفت، فحشی گفت، غیبتی کرد، اهانتی کرد، آبروی کسی را برد، مستحب است دوباره وضو بگیرد.(1) این پیوند اخلاق است با فقه.
به ما گفتند شما نامحرم را نگاه نکنید، این حکم فقهی است: (قُل لِّلْمُؤْمِنِینَ یُغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ)،(2)، از آن طرف هم گفتند کسی که برجی ساخت، اتومبیل گرانقیمتی دارد، در خیابان راه می‌رود، حرکت می‌کند تا خود را نشان بدهد، به او هم نگاه نکنید؛ این نگاه نکردن حکم فقهی نیست، این حکم اخلاقی است. هم آنجا می‌فرماید که چشم خود را از نامحرم ببند و نگاه نکن، هم اینجا می‌گوید آن کسی که خانه‌ای و قصری ساخت، اتومبیل گرانقیمتی دارد، می‌خواهد خود را قارونی نشان بدهد، به جای اینکه کوثری فکر بکند، متکاثرانه می‌اندیشد نگاه نکنید. اینکه گفتند این را نگاه نکنید، حرام نیست، نگاه نکنید اخلاقی است، وقتی شما نگاه نکردید، او حواسش را جمع می‌کند. این کسی که با اتومبیل گرانقیمت در خیابان راه می‌رود، برای چیست؟ برای اینکه می‌خواهد نشان بدهد. وقتی ببیند جامعه عاقل است و اصلاً به او اعتنا نمی‌کند، این خود را جمع می‌کند. این کسی که قصر مجلل می‌سازد، برای چه می‌سازد؟ برای اینکه دیگران نگاه بکنند، او لذت می‌برد. وقتی می‌بیند دیگران بی‌اعتنا هستند، نگاه نمی‌کنند، او خود را جمع می‌کند.
قارون چنین فکر می‌کرد: (فَخَرَجَ عَلَی قَوْمِهِ فِی زِینَتِهِ) تا مردم بگویند: (یَا لَیْتَ لَنَا مِثْلَ مَا أُوتِیَ قَارُونُ).(3) اینکه در قرآن فرمود: (لاَ تَمُدَّنَّ عَیْنَیْكَ إِلَی مَا مَتَّعْنَا بِهِ أَزْوَاجاً مِّنْهُمْ زَهْرهًْ الْحَیَاهًْ الدُّنْیَا ؛ هرگز چشمان خود را به نعمتهای مادّی، که به گروه‌هایی از آنان داده‌ایم، میفکن! اینها شکوفه‌های زندگی دنیاست تا آنان را در آن بیازماییم)،(4) این یک هشداری به آن شخص داد و یک دستوری به ما. به ما گفت که چشم‌درازی نکنید، چرا نگاه می‌کنید؟ آن وقت او بساطش را جمع می‌کند. به او هم گفت که حواست جمع باشد، این شکوفه است: (زَهْرهًْ الْحَیَاهًْ الدُّنْیَا)، این «زهر» با « ز، أُخت الراء» و «هاء هوز»،یعنی شکوفه. فرمود همه اینها باید بدانند که این ثروت‌مداری و تکاثری در قبال کوثری، اینجا جای سرد است، اول. دوم: جای سرد درخت میوه نمی‌دهد. شما حالا ببینید این کسانی که در دامنه کوه البرز زندگی می‌کنند، هر چه شیارش بیشتر باشد از قله دماوند فاصله‌اش بیشتر باشد، بله آنجا میوه می‌دهد؛ اما آن آقایانی که آشنا هستند، دامنه کوه دماوند از این منطقه پلور هر چه بالاتر بروید، اصلاً درخت سبز نمی‌شود. فرمود بفهم که هیچ کسی از این راه میوه نمی‌چیند. این فقط شکوفه است. این منطقه‌های سرد همین‌طور است. این درخت سبز می‌شود، شکوفه پیدا می‌کند در شهریور؛ تا این شکوفه می‌خواهد باز بشود سرمای مهر می‌رسد. فرمود حواستان جمع باشد، برای متکاثر فقط (زَهْرَةَ الْحَیَاهًْ) است، در این آیه سوره «توبه» فرمود: (زَهْرَهًْ الْحَیَاةِ الدُّنْیَا)؛ یعنی اینها که متکاثر هستند به جای اینکه کوثری فکر بکنند، به سمت تکاثر می‌روند، مطمئن باشند که میوه نخواهد شد.
ولی به ما می‌فرماید شما هم چشم‌درازی نکنید. می‌بینید همان قرآنی که می‌گوید نامحرم را نگاه نکن، چشمت را مواظب باش که حکم فقهی است، همان قرآن می‌گوید این اتومبیل‌ها و این قصرهای فاخر را نگاه نکن، این حکم اخلاقی است؛ اگر کسی نگاه نکند، آنها چه داعی دارند لباس فاخر بپوشند، اتومبیل خوب نشان بدهند؟ کسی به اینها اعتنا نمی‌کند. آن وقت نه ما اختلاس داریم نه نجومی، این راهش است.
بنابراین اخلاق می‌تواند جامعه را اصلاح کند. اگر آنها اخلاقی نیندیشند، کوثری فکر نکنند، جامعه‌ای که کوثری فکر می‌کند، اخلاقی تربیت شده است، می‌تواند آنها را اصلاح کند. آنها را ذات أقدس اله فرمود حواستان جمع باشد، یقیناً میوه نخواهد شد، از زندگی فاخرِ اختلاسی و نجومی و اینها کسی میوه نمی‌چیند یا سر از زندان درمی‌آورد یا جاهای دیگر.
بیانات حضرت آیت الله جوادی آملی (دام ظله)
در جلسه درس اخلاق؛10 / 5 / 1398 .
مرکز اطلاع رسانی اسرا
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1. تحف‌العقول، ص363.
2.نور، 30 .
3. قصص، 79.
4. طه، 131.
به ما گفتند شما نامحرم را نگاه نکنید، این حکم فقهی است: (قُل لِّلْمُؤْمِنِینَ یُغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ)،(2)، از آن طرف هم گفتند کسی که برجی ساخت، اتومبیل گرانقیمتی دارد، در خیابان راه می‌رود، حرکت می‌کند تا خود را نشان بدهد، به او هم نگاه نکنید؛ این نگاه نکردن حکم فقهی نیست، این حکم اخلاقی است. هم آنجا می‌فرماید که چشم خود را از نامحرم ببند و نگاه نکن، هم اینجا می‌گوید آن کسی که خانه‌ای و قصری ساخت، اتومبیل گرانقیمتی دارد، می‌خواهد خود را قارونی نشان بدهد، به جای اینکه کوثری فکر بکند، متکاثرانه می‌اندیشد نگاه نکنید. اینکه گفتند این را نگاه نکنید، حرام نیست، نگاه نکنید اخلاقی است، وقتی شما نگاه نکردید، او حواسش را جمع می‌کند. این کسی که با اتومبیل گرانقیمت در خیابان راه می‌رود، برای چیست؟ برای اینکه می‌خواهد نشان بدهد. وقتی ببیند جامعه عاقل است و اصلاً به او اعتنا نمی‌کند، این خود را جمع می‌کند. این کسی که قصر مجلل می‌سازد، برای چه می‌سازد؟ برای اینکه دیگران نگاه بکنند، او لذت می‌برد. وقتی می‌بیند دیگران بی‌اعتنا هستند، نگاه نمی‌کنند، او خود را جمع می‌کند.
قارون چنین فکر می‌کرد: (فَخَرَجَ عَلَی قَوْمِهِ فِی زِینَتِهِ) تا مردم بگویند: (یَا لَیْتَ لَنَا مِثْلَ مَا أُوتِیَ قَارُونُ).(3) اینکه در قرآن فرمود: (لاَ تَمُدَّنَّ عَیْنَیْكَ إِلَی مَا مَتَّعْنَا بِهِ أَزْوَاجاً مِّنْهُمْ زَهْرهًْ الْحَیَاهًْ الدُّنْیَا ؛ هرگز چشمان خود را به نعمتهای مادّی، که به گروه‌هایی از آنان داده‌ایم، میفکن! اینها شکوفه‌های زندگی دنیاست تا آنان را در آن بیازماییم)،(4) این یک هشداری به آن شخص داد و یک دستوری به ما. به ما گفت که چشم‌درازی نکنید، چرا نگاه می‌کنید؟ آن وقت او بساطش را جمع می‌کند. به او هم گفت که حواست جمع باشد، این شکوفه است: (زَهْرهًْ الْحَیَاهًْ الدُّنْیَا)، این «زهر» با « ز، أُخت الراء» و «هاء هوز»،یعنی شکوفه. فرمود همه اینها باید بدانند که این ثروت‌مداری و تکاثری در قبال کوثری، اینجا جای سرد است، اول. دوم: جای سرد درخت میوه نمی‌دهد. شما حالا ببینید این کسانی که در دامنه کوه البرز زندگی می‌کنند، هر چه شیارش بیشتر باشد از قله دماوند فاصله‌اش بیشتر باشد، بله آنجا میوه می‌دهد؛ اما آن آقایانی که آشنا هستند، دامنه کوه دماوند از این منطقه پلور هر چه بالاتر بروید، اصلاً درخت سبز نمی‌شود. فرمود بفهم که هیچ کسی از این راه میوه نمی‌چیند. این فقط شکوفه است. این منطقه‌های سرد همین‌طور است. این درخت سبز می‌شود، شکوفه پیدا می‌کند در شهریور؛ تا این شکوفه می‌خواهد باز بشود سرمای مهر می‌رسد. فرمود حواستان جمع باشد، برای متکاثر فقط (زَهْرَةَ الْحَیَاهًْ) است، در این آیه سوره «توبه» فرمود: (زَهْرَهًْ الْحَیَاةِ الدُّنْیَا)؛ یعنی اینها که متکاثر هستند به جای اینکه کوثری فکر بکنند، به سمت تکاثر می‌روند، مطمئن باشند که میوه نخواهد شد.
ولی به ما می‌فرماید شما هم چشم‌درازی نکنید. می‌بینید همان قرآنی که می‌گوید نامحرم را نگاه نکن، چشمت را مواظب باش که حکم فقهی است، همان قرآن می‌گوید این اتومبیل‌ها و این قصرهای فاخر را نگاه نکن، این حکم اخلاقی است؛ اگر کسی نگاه نکند، آنها چه داعی دارند لباس فاخر بپوشند، اتومبیل خوب نشان بدهند؟ کسی به اینها اعتنا نمی‌کند. آن وقت نه ما اختلاس داریم نه نجومی، این راهش است.
بنابراین اخلاق می‌تواند جامعه را اصلاح کند. اگر آنها اخلاقی نیندیشند، کوثری فکر نکنند، جامعه‌ای که کوثری فکر می‌کند، اخلاقی تربیت شده است، می‌تواند آنها را اصلاح کند. آنها را ذات أقدس اله فرمود حواستان جمع باشد، یقیناً میوه نخواهد شد، از زندگی فاخرِ اختلاسی و نجومی و اینها کسی میوه نمی‌چیند یا سر از زندان درمی‌آورد یا جاهای دیگر.
بیانات حضرت آیت الله جوادی آملی (دام ظله)
در جلسه درس اخلاق؛10 / 5 / 1398 .
مرکز اطلاع رسانی اسرا
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1. تحف‌العقول، ص363.
2.نور، 30 .
3. قصص، 79.
4. طه، 131.