پرسش:چرا عذاب‌های الهی که طبق فرموده قرآن کریم برای امت‌های گذشته نازل شده و موجب هلاکت آنها گردیده است، برای جوامع امروزی که ظلم و گناه در آنها به شدت رواج دارد، نازل نمی‌گردد؟

پاسخ:در بخش نخست پاسخ به این سوال که در تاریخ ۱۰/۹/۹۸ به چاپ رسیده است ضمن تاکید بر انواع مجازات‌های الهی طبق فرموده قرآن کریم به قوانین ثابت و سنت‌های متعدد در نظام تکوین الهی اشاره و به عوامل و شرایط وقوع عذاب‌های الهی به نحو اجمال پرداختیم. اینک در ادامه دنباله مطلب را پی می‌گیریم.
و نزول عذاب الهی در اثر ظلم انسان‌ها بلافاصله پس از وقوع ظلم نیست بلکه بعد از طی دو مرحله‌ای دیگر است:
۱. اتمام حجت: خداوند بعد از آنکه پیامبران و مبلغان دین خود را به‌سوی گروهی و امتی گسیل داشت و برای آنان ثابت گردید که پیامبران و مبلغان رسالت الهی دارند و برای هدایت آنان از جانب خداوند آمده اند، مع ذلک راه عناد و لجاج را در پیش گرفتند و سخن مبلغان الهی را نشنیدند، یک گام به‌سوی نزول عذاب الهی نزدیک می‌شوند.
خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: بر فرض اگر ما آنان را پیش از فرستادن پیامبر و کتاب الهی عذاب می‌کردیم حتماً در قیامت می‌گفتند: پروردگارا چرا پیامبری بسوی ما نفرستادی تا از آیاتت پیروی می‌نمودیم.(طه- 134)
۲. امهال و استدراج: چنانچه گروهی و یا قومی سخن فرستادگان الهی را نپذیرفتند، خداوند در مرحله اول مصائب و گرفتاری‌هایی همچون زلزله و خشکسالی، بیماری و قحطی را پدید می‌آورد تا انسان از خواب غفلت بیدار شود و به خدا نزدیک گردد و اگر این تنبیه‌ها کارگر نشد، به یکباره نعمتهای مادی افزایش می‌یابد، آسایش و رفاه دامن انسان را فرا می‌گیرد تا آنکه بر غفلت او افزوده شود و بیش از پیش از خدای خود فاصله گیرد آنگاه عذاب الهی بر آنان نازل می‌گردد.
آیات ۴۲ـ۴۴ سورهًْ انعام همین معنا را می‌رساند. بنابراین سنّت عذاب الهی معلول ظلم انسان است و بعد از اتمام حجت و مهلت دادن لازم واقع می‌شود.
امر دوّم: انواع عذاب الهی:
عذاب الهی انواع و اقسام گوناگون داردکه برخی از اقسام آن عبارت است از:
۱. عذاب استیصال: عذابی است که در اثر آن تمامی افراد یک گروه و یا یک قوم نابود می‌گردد، نظیر آنچه در امت‌های گذشته اتفاق می‌افتاد.
۲. عذاب غیر استیصال: عذاب‌هایی که به هلاکت تمامی افراد یک امت منجر نمی‌شود مثل وقوع اختلاف، جنگ و درگیری
۳. عذاب‌های معنوی: عذاب‌هایی است که مربوط به بعد معنوی و روح انسان می‌شود، مانند دور شدن از رحمت الهی، نهاده شدن مهر ضلالت بر دل انسان و سلب توفیق از انجام اعمال عبادی.در روایات داریم که بزرگترین عذاب دوری از یاد خداست.
۴. عذاب‌های جسمی: عذاب‌هایی است که مربوط به جسم و تن انسان می‌شود مانند غرق شدن و فرو رفتن در زمین،‌ ایدز، سرطان و....
۵. عذاب‌های اخروی: عذاب‌هایی است که در جهان آخرت دامن انسان را می‌گیرد. اینکه عذاب الهی معلول ظلم است و بعد از اتمام حجت امهال واقع می‌شود شامل همه انواع عذاب می‌گردد و اما تعیین نوع آن بستگی به شرایط و عوامل دیگر دارد.
امر سوّم: موانع نزول عذاب:
۱. حضور و وجود پیامبر گرامی‌اسلام(ص) میان مردم: و ما کان الله لیعذّبهم و انت فیهم (انفال/ ۳۳) در حالیکه تو در میان آنان هستی خداوند آنان را عذاب نخواهد کرد.
۲. استغفار مردم: و ما کان الله معذبهم و هم یستغفرون (انفال/ ۳۳) خداوند در حالی‌که آنان طلب آمرزش می‌کنند آنان را عذاب نخواهد کرد.                                                      ادامه دارد