جرعه های معرفت-شرح حدیث معصومین (ع) در کلام رهبر انقلاب :

جدیت در کارها؛ یک ضرورت

۱۳۹۹/۱۲/۰۱

جدیت در کارها؛ یک ضرورت
عَن اَبِی الحَسَن (ع) اَنَّهُ‌ قالَ‌: عَلَیکَ‌ بِالجِدِّ وَ لا تُخرِجَنَّ نَفسَکَ مِن حَدِّ التَّقصیرِ فی عِبادَهًْ اللهِ وَ طاعَتِهِ فَاِنَّ اللهَ تَعالى لا یُعبَدُ حَقَّ عِبادَتِه.(۱)
حضرت موسی‌بن‌جعفر (ع) فرمود: بر تو باد به تلاش و کوشش و [اینکه به زعم باطلت[ خود را از مرز کوتاهی در عبادت خدا و بندگی او خارج نسازی؛ پس بدرستی که خداوند والا آن ‌گونه که شایسته است بندگی نمی‌شود.
 * * *
- عَلَیکَ‌ بِالجِد؛
این روایت از حضرت موسی‌بن‌جعفر(ع) است و سندش، سند بسیار معتبری است و صحیح است که توصیه می‌فرمایند به «جدّیّت»؛ جدّیّت یعنی تلاشِ تام و تمام؛ [یعنی[ هر چه می‌توانید تلاش کنید. جِدّ در مقابل هزل(شوخی) نیست، در مقابل وهن است، [به معنی] سستی‌کردن، عدم مبالات؛ قَوِّ عَلى‌ خِدمَتِکَ‌ جَوارِحی‌ وَ‌اشدُد عَلَى العَزیمَهًْ جَوانِحی‌ وَ هَب لِیَ الجِدَّ فی خَشیَتِکَ وَ الدَّوامَ فِی الِاتِّصالِ بِخِدمَتِک‌.(2) می‌فرمایند در رفتارِ دوران حیات خود، در مقابل وظیفه، در مقابل پروردگار دارای جِدّ باش!
- وَ لا تُخرِجَنَّ نَفسَکَ مِن حَدِّ التَّقصیرِ فی عِبادَهًْ اللهِ وَ طاعَتِه؛
این هم مکمّل و دنباله‌ همان جِدّ است؛ می‌فرماید که خودت را از اندازه‌ یک آدمِ مقصّر خارج نکن، خودت را از حدّ تقصیر در عبادتِ خدا بیرون نیاور؛ یعنی هیچ وقت گمان نکن که ما دیگر آن کاری که باید بکنیم، انجام داده‌ایم؛ ما دیگر آن وظیفه‌ لازم را در قِبال پروردگار انجام داده‌ایم؛ نه، هیچ وقت چنین چیزی برای من و شما پیش نمی‌آید؛ ما همیشه در مقابل خدای متعال، دچار تقصیر و کوتاهی هستیم. مغفرت الهی و گذشت الهی، مورد نیاز صدّیقین و اولیای معصومین است؛ یعنی آنها هم «ما عَبَدناکَ حَقَّ عِبادَتِک»(هرگز آنچنانکه شایسته‌ تو است، بندگی‌ات نکردیم)،(3) حقّ عبادت الهی را، حقّ اطاعت الهی را به‌جا نیاوردند؛ با اینکه همه‌ وجودشان غرق در عبادت و محبّت و معرفت الهی است، در عین حال «ما عَبَدناکَ حَقَّ عِبادَتِکَ وَ ما عَرَفناکَ حَقَّ مَعرِفَتِک»؛(4)
- فَاِنَّ اللهَ تَعالى لا یُعبَدُ حَقَّ عِبادَتِه؛
بعد برای همین مطلب که شما همیشه در محدوده‌ مقصّرین -[یعنی[ تقصیرکنندگان- قرار دارید، استدلال ذکر می‌فرمایند: خدای متعال آنچنانکه شایسته‌ عبادت او است، هرگز عبادت نمی‌شود! ما یک کاری می‌کنیم، [برای] یک وظیفه‌ای، یک راهی که در مقابل ما گذاشته‌اند، تلاشی می‌کنیم که باید این تلاش را بکنیم؛ هیچ وقت گمان نکنید که حالا آن کاری را که ما باید بکنیم، انجام داده‌ایم، ما حقّ بندگی را انجام داده‌ایم؛ نه، هیچ وقت چنین چیزی را تصوّر نکنید. خیلی جهالت می‌خواهد که انسان به صِرف چند حسنه‌ای که انجام می‌دهد، کار خوبی که انجام می‌دهد، خودش را قانع کند بگوید: دیگر الحمدﷲ ما فلان قدر صدقه که در روز می‌دهیم، نماز شب هم که می‌خوانیم، در فلان اداره هم که مشغول کار و تلاش هستیم، دیگر کارمان را انجام داده‌ایم؛ نخیر، ما مقصّریم، تقصیر داریم در قبال آنچه تکلیف و وظیفه‌ ما است. عرض کردم که سند این روایت، یک سند بسیار معتبری است و انسان در بین این روایات اخلاقی و مانند اینها کمتر سند به این محکمی مشاهده می‌کند.
شرح حدیث در ابتدای جلسه درس خارج فقه؛ 1397/07/15
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱) امالی طوسی، مجلس هشتم، ص ۲۱۱؛
2)مصباح المتهجّد، ج ۲، ص ۸۴۹؛
3)صحیفه‌ سجّادیّه، دعای سوّم؛
4) بحارالانوار، ج ۶۶، ص ۲۹۲.
 *پايگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار رهبر معظم انقلاب