کلیات طرح حذف چهار صفر از پول رایج کشور و تغییر واحد پول از «ریال» به «تومان» با تاکید دولت به تصویب نمایندگان رسید. این طرح چندین سال بود که در فضای اقتصادی کشور مطرح بوده و همواره با موافقت ومخالفت‌های کارشناسان امر روبرو می‌شد.
موافقان نوعا بر تاثیر روانی، هزینه‌های چاپ و نگهداری اسکناس، زیبا سازی ظاهر پول، تسهیل امور حسابداری و نیزحفظ ارزش پول ملی در برابر ارز خارجی استدلال کرده‌اند. بعضا هم(مانند رئیس‌دولت) هماهنگ سازی گفتار و نوشتار در معاملات و رد وبدل کردن پول مطرح کرده‌اند.
دراین باره نکاتی است:
مدیریت زمان، اصلی است عقلائی و مورد تاکید اسلام عزیز که اگر غیرآن باشد؛ نه تنها هیچ تصمیم گیری مفید فایده نخواهد بود که چه بسا به پسرفت و قهقرا خواهد انجامید. آیا در زمان فعلی که اقتصاد کشور از ثبات لازم برخوردار نبوده و این وضعیت مردم را کلافه کرده است؛ طرح مذکور ضرورت فوری داشت؟
رسول خدا(ص) فرمود: هر کاری در گرو زمان خودش است.(بحار الأنوار؛ ج‏74؛ ص165).
آیا موافقان تصویب این تصمیم به حد کافی کارکارشناسی روی این طرح مصوب انجام دادند و نظر مخالفان را درنظر گرفتند؟ برخی از اعضای کمسیون اقتصادی مجلس و نیز کمسیون‌های اقتصادی دیگر با این طرح مخالفت کرده‌اند.
امیرمومنان چه نورانی چراغ راهی فرارویمان قرار داده‌اند: سزاوار انسان خردمنداست که رای خردمندان را بررای خویش بیفزاید، ودانش و آگاهی خویش را با به دست آوردن دانش حکیمان و دانایان افزون سازد. (الحیاهًْ جلد ۱ صفحه ۳۱۴).
و نیز؛ هرکس با خردمندان مشورت کند، به آنچه صواب است راهنمایی شود. (الحیاهًْ جلد ۱ صفحه ۳۱۴).
یقیناً کارهای زندگی انسان یک دست نیست، برخی مهم‌تراست، برخی مهم، و برخی اهمّیت کمتری دارد، برنامه‌ریزی؛ اولویت‌ها و اهم‌ها را مشخص می‌کند.
علی(ع) در این زمینه می‌فرماید: هر کس به چیزی که مهم نیست بپردازد، آنچه را که اهمّیت بیشتری دارد از دست می‌دهد(غررالحکم، ص626).
و در جای دیگر فرمود: «شرّ ما شغل به المرء وقته الفضول؛(33) بدترین چیزی که آدمی وقت خود را صرف آن می‌سازد، کارهای اضافی است.(غررالحکم، ص409).
اکنون سؤال این است؛ آیا تورم افسارگسیخته، گرانی‌های کمرشکن، اختلاس‌های وحشتناک، وضعیت فروش و اجاره خانه، بیکاری هولناک و هلاک‌کننده، تعطیلی کارخانه‌ها و کارگاهها و... اولویت اصلی است یا چهار تا صفر که دربرابر این همه معضل که اهمیت زیرصفر هم ندارد؟!
آقایان هزاران کارگر روزمزد الان سر درگریبان فروبرده شرمنده اهل و عیال خویش‌اند. به نظر شما حذف صفرها تا چه اندازه به درد اینها دوا خواهد بود؟
این چه منطق کشورداری است که می‌خواهیم ظاهر پول ملی زیبا باشد؟ آیا این می‌تواند اولویت حال ما باشد؟
مگر خلق پول جدید(با هر شکل و شمایل و جنس دیگر) هزینه ندارد؟ آن هزینه را ازکجا می‌خواهید تامین کنید؟ آیا به نسبت میان این هزینه و هزینه فعلی حفظ و چاپ اسکناس دقت کرده‌اید؟
آیا اثر روانی حذف صفر مهم‌تر است یا اثر روانی بی‌خانمانی و بیکاری و اختلافات خانوادگی ناشی از آن؟ مصوبان و مسببان محترم طرح مذکور! آرامش این مردم در تامین معیشت است و مبارزه با فساد و همدردی با آنها، نه حذف صفر.
آیا اصلاح نظام بانکی کشور و مدیریت گلوگاه‌های فساد در آن مهم‌تر بود و است یا دنبال سکه‌های بی‌صفر بودن در وانفسای اقتصادی امروز؟
آیا ارزش پول ملی در برابر ارز خارجی با حذف صفر به جایگاه خود برمی گردد یا اصلاح و تغییر نگرش غلط چندین ساله از سر جهل و جمود به اقتصاد. قیمت گذاری ارز و تخصیص و اختصاص آن به عده‌ای فرصت‌طلب و رها کردن بازار یا به تعبیر بهتر قرق آن به نفع مفت خواران بیرحم؟
کاش دلیلی وجود داشت قانع‌کننده که راحتی مردم را در یکسانی گفتار ونوشتار واحد پول با راحتی آنها در تامین حداقل‌های احتیاجات روزمره خویش مقایسه می‌کرد.
مخلص کلام اینکه این مصوبه نه تنها راهکار نیست بلکه فرار و فرافکنی از اصل مسئله است. پاک کردن صورت مسئله هنر نیست.
* مهدی جبرائیلی تبریزی