۲۶۹ - استفتاء از رهبر معظم انقلاب اسلامی: تصرف در اموال کودک ۱۴۰۱/۱۲/۰۸
تصرف در اموال کودک
س) آیا جایز است پول‌هایی که دیگران به کودک نابالغ هدیه می‌کنند را برای نیازهای کودک(خوراک و پوشاک) مصرف کنیم یا نگهداری آن تا زمان بلوغ او بر ولیّ وی واجب است؟
ج) در صورتی که این‌گونه تصرفات توسط ولی مفسده‌ای برای فرزند نداشته باشد، جایز است.
پرداخت اجرت کمتر از مقدار تعیین‌شده
س) اگر تعمیرکار مبلغی را برای تعمیر تعیین کرده باشد و پس از اتمام کار، مشتری متوجه شود که مقدار اجرت بیش از عرف بازار است، آیا باید مبلغی که مشخص شده، پرداخت شود؟
ج) اگر تفاوت به اندازه‌ای است که معمولا مردم نسبت به این مقدار تسامح نمی‌کنند، مشتری می‌تواند قرارداد را فسخ کند و اجرت‌المثل (اجرت متعارف در مانند این معامله) را بپردازد.
وفای به عهد و نذر
س) کسی عهد یا نذر کرده است که چنان‌که گناهی کند، روز بعد روزه بگیرد، در این صورت اگر عمداً گناه کند ولی روز بعد به سفر ضروری یا غیرضروری برود، تکلیفش چیست؟
ج) رفتن به مسافرت گرچه غیرضروری باشد، اشکال ندارد اما باید قضای روزه را بگیرد.
اشتباه در محاسبه مدت اقامت ده روزه
س) شخصی فکر می‌کرده که مدت اقامت او، ده روز است و پس از چند روز متوجه شد که نُه روز بوده و اشتباه محاسبه کرده است؛ تکلیف نمازهایی که تمام خوانده و نمازهای بقیه روزها چیست؟
ج) اگر قصد داشته فقط تا روز معینی مثلاً دوشنبه بماند و به تصور اینکه تا دوشنبه، ده روز می‌شود قصد ده روز کرده (در حالی که کمتر می‌شده)، در این صورت وظیفه، نمازِ شکسته است و باید نمازهایی که کامل خوانده، اگر در وقت متوجه شد، اعاده کند و اگر خارج وقت متوجه شد، بنابر احتیاط واجب قضا کند. اما اگر قصد داشته واقعا ده روز بماند و چون به اشتباه تصور می‌کرده تا دوشنبه ده روز می‌شود، تصمیم گرفته که تا دوشنبه بماند (یعنی قصد او به‌گونه‌ای بوده که اگر می‌دانست تا آن زمان، ده روز نمی‌شود، روزهای بعد را هم می‌ماند تا ده روز کامل شود)، نمازش تمام بوده و نمازهای قبلی هم صحیح است.
سجده نماز
س) در صورت نبودن مُهر(خاکی یا سنگی) برای نماز بر چه چیزهای دیگری می‌توان سجده کرد؟ آیا می‌توان بر کاغذ و دستمال کاغذی نیز سجده کرد؟
ج) سجده نماز باید بر زمین یا گیاهان غیرخوراکی و پوشیدنی که از زمین می‌روید مانند سنگ، خاک، چوب، برگ درختان و امثال آن انجام گیرد و سجده بر چیزهای خوراکی و پوشاکی، هرچند از زمین بروید مانند پنبه و گندم و نیز چیزهای معدنی که از جنس زمین محسوب نمی‌شود مانند فلزات، شیشه و امثال آن صحیح نیست اما سجده بر چیزهایی که از زمین می‌روید و فقط خوراک حیوان است مانند علف و کاه صحیح است و همین طور سجده بر مثل آجر، سفال، گچ، آهک، سیمان و نیز کاغذ و دستمال کاغذی که از چوب و گیاهان (غیر از کتان و پنبه) ساخته می‌شود، صحیح می‌باشد.
حکم امامت جماعت هنگام نقص عضو
س) آیا کسی که پای او از مچ قطع شده می‌تواند امام جماعت شود؟
ج) در فرض سؤال امام جماعت شدن مانعی ندارد.
شک‌های باطل‌کننده نماز
س) آیا با رخ دادن شک‌های باطل‌کننده، بی‌درنگ نماز باطل می‌شود یا اگر پس از اندکی فکر کردن شک از بین برود، نماز صحیح است؟
ج) در این صورت بنابر احتیاط واجب باید قدری فکر و تأمل کند چنانچه شک از بین نرفت (یقین یا گمان به یک طرف پیدا نکرد)، نماز باطل می‌شود.
امتیاز خودروی واگذارشده
س) امتیاز خرید ماشینی را فروختم و خریدار پول آن را کامل به شرکت پرداخت کرد و پس از مدتی، مبلغی از طرف شرکت به حساب من واریز شد؛ این پول متعلق به من است یا خریدار؟
ج) اگر امتیاز بر حسب قانون و مقررات واگذار شده است، مبلغ واریزشده به خریدار تعلق دارد.
سفر شخصی ضمن سفر شغلی
س) کسی که شغلش رانندگی است، از شهرش به نیت کار و تفریح (هر دو) حرکت می‌کند و پس از رسیدن به مقصد و اتمام کار، چند روز (کمتر از ده روز) به نیت تفریح می‌ماند، تکلیف نمازش چیست؟
ج) تا زمانی که در مقصد توقف دارد، نماز تمام است اما هنگام برگشت بنابر احتیاط واجب باید بین نماز تمام و شکسته، جمع کند.
مسئولیت کارگر برای جبران خسارت
س) اگر کارگر با وجود دقت و توجه در هنگام کار، سهوا به مال صاحب کار یا وسیله‌ای که برای استفاده در اختیار اوست آسیب بزند، آیا ضامن است و باید خسارت بدهد؟
ج) اگر وسیله یا ابزاری باشد که جهت انجام کار در اختیار او قرار گرفته و بدون کوتاهی یا زیاده‌روی(افراط و تفریط) در هنگام کار بدان آسیب رسیده است، ضامن نیست؛ اما اگر مسئولیت تعمیر آن ابزار را داشته، ضامن است هرچند بدون کوتاهی یا زیاده‌روی باشد، مگر آنکه طبیعت کار، اقتضای آن خسارت را داشته است.
پیدا کردن پرندۀ زینتی
س) گرفتن پرندۀ زینتیِ پیدا شده (مثل طوطی و قناری) در صورتی که احتمال پیدا کردن صاحب آن نباشد، چه حکمی دارد؟
ج) اگر پرنده در شهر یا روستا پیدا شود و دارای نشانه‌ای باشد که معلوم است مالک دارد، جایز نیست آن را بگیرد و اگر بگیرد، باید هزینۀ حفظ آن را از مال خودش بدهد و برای یافتن مالک آن تحقیق کند و اگر از یافتن مالک حیوان ناامید شد، خود حیوان یا قیمت آن را از طرف صاحبش صدقه بدهد.
زکات انگور
س) شخصی که باغ انگور دارد و نمی‌خواهد آنها را به کشمش تبدیل کند (مثلا بفروشد یا به صورت میوه مصرف کرده یا به شیره تبدیل کند)، آیا زکات دارد؟ آیا مویز، حکم کشمش را دارد؟
ج) اگر وزن محصول در فرض اینکه تبدیل به کشمش شود، به میزان نصاب (۸۴۷.۲۰۷ کیلوگرم کشمش) برسد، باید زکات انگور را محاسبه کرده، پرداخت کند و مویز نیز حکم کشمش را دارد.
وصیت به تقسیم نشدن ارث
س) آیا شرعا می‌توان وصیت کرد ارثیه‌ای که پس از مرگ به جا می‌ماند تا وقتی که یکی از وارثانِ معین زنده است، تقسیم نشود (یعنی تقسیم ارث موکول شود به پس از فوت آن وارث معین)؟
ج) اگر همه وارثان در زمان حیات یا بعد از فوت او، وصیت را قبول کنند، نافذ است و در غیر این صورت تنها به مقدار ثلث اموال، نافذ خواهد بود.