(پاسخ به شبهات ):
مداخله مردم در رفع ناهنجاریها
۱۴۰۴/۰۹/۱۴
شبهه: مداخلۀ حاکمیّت و قانون در زمینۀ اموری مانند پوشش، آموزش، بهداشت و... کار درستی است و منطق قابل قبولی دارد. حاکمیّت میتواند در این زمینهها به حریم شخصی افراد ورود کند و محدودیّتهایی را اِعمال کند امّا آنچه قابل قبول نیست مداخلۀ مردم عادی است که در سطح شهر رفتوآمد میکنند. چرا مردم عادی در مواجهه با خانمی که پوشش اسلامی ندارد به او تذکّر میدهند و موجب رنجش او میشوند؟
پاسخ: این پرسش اختصاصی به مسئله حجاب ندارد بلکه پرسشی کلّی در ارتباط با فریضۀ «امر به معروف و نهی از منکر» است. آیا آحاد جامعه حقّ دارند که در زمینۀ مسائل اجتماعی به دیگران تذکّر بدهند یا خیر؟! در پاسخ باید بگوییم که انجام دادن کار اشتباه در جامعه به مانند سوراخ کردن کشتی در دریا است.
وقتی عدّۀ زیادی با کشتی در مسیر دریا حرکت میکنند اگر در این میان، یکی از افراد، کشتی را در محدودۀ خودش سوراخ کند، همه به کار او اعتراض خواهند کرد. آیا چنین کسی میتواند در برابر اعتراض بقیّه ادعا کند که من زیر پای خودم را سوراخ میکنم و کاری به کسی دیگر ندارم؟! بدیهی است که چنین ادعایی کاملاً غلط است چرا که با این کار او، کشتی غرق میشود و همۀ سرنشینان را با خود غرق میکند.
جامعۀ انسانی نیز همانند یک کشتی است که افراد سوار بر آن، باید به سمت سعادت حرکت کنند. انجام دادن کار ناشایست به شکل علنی و آشکار، موجب قبحزدایی از آن کار و ترویج آن میشود و در نتیجه سبب میشود که افراد دیگر بخصوص نسل بعدی جامعه، راحتتر بهدنبال آن کار ناشایست بروند.
از نظر اسلام، تجسّس در حریم شخصی افراد جایز نیست و حتّی اگر کسی در حریم خصوصی خود، ناشایستترین کارها را انجام بدهد، کسی حقّ ندارد به زندگی خصوصی او سرک بکشد؛ امّا اگر کسی بخواهد در ملأعام کارهای ناشایست مرتکب شود سایر افراد نه تنها مجازند؛ بلکه موظّفند که او را از ارتکاب چنین کارهایی بازدارند.
امر به معروف اختصاص به موضوع حجاب ندارد و دربارۀ هر کار مجرمانهای صادق است؛ خواه آن کار مجرمانه، شکستن شاخههای درختان یا آسیبزدن به صندلیهای اتوبوس شهری باشد؛ خواه ناسزا گفتن به دیگری یا مراعات نکردن پوشش اسلامی یا هر کار خلاف دیگر. هر نوع رفتار خلاف قانون و هنجارشکنانهای که در برابر آحاد جامعه انجام بگیرد، نیازمند تذکّر است. این تذکّر بهمعنای دخالت و فضولیکردن در امور دیگران نیست؛ بلکه بهمعنای کمک به دیگران و کمک به بهبود شرایط جامعه است. حقیقت امر به معروف این است که ما دیگران را پارۀ تن خود میدانیم و دوستشان میداریم و چون نسبت به آنها احساس دلسوزی و محبّت میکنیم از اشتباه آنها رنجیده میشویم. همانطور که به فرزند و برادر و سایر نزدیکان خودمان تذکّر میدهیم،سعی میکنیم به همنوع خودمان هم دربارۀ کارهای غلطی که انجام میدهد تذکّر دهیم.
محمدحسن وکیلی