پرسش:تفاوت انفاق اسلامى - دينى با كمك‏هاى بشردوستانه‏ديگران چيست؟

پاسخ:در كمك‏هاى بشردوستانه هدف تنها فقرزدايى و محروميت زدايى و نجات از مشكلات مى‏باشد و اين گاهى‏ همراه با آفاتى است؛ از قبيل: منّت، رقابت منفى، تبليغات، بهره بردارى، تطميع، گرو گرفتن، باجگيرى و امثال آن.
اما انفاق در فضاى اسلامى و دينى شرايط و اختياراتى دارد، از جمله:
1- بايد از چيزى باشد كه مورد علاقه، محبوب و مرغوب انسان است وگرنه به خير و بركت گسترده‏اى نمى‏رسد. «لن تنالوا البر حتى تنفقوا مما تحبّون» «هرگز به (حقیقت) نیکوکاری نمی‌رسید مگر اینکه از آنچه دوست می‌دارید، (در راه خدا) انفاق کنید» (آل عمران ـ 92)
2- هدف از انفاق تنها فقرزدايى و محروميت‏زدايى نيست؛ بلكه دل كندن از محبوب‏هاى خيالى و شكوفا شدن روح سخاوت نيز هست. گرچه محرومان به خاطر اضطرار و فشار، به چيزهاى نامرغوب و ناچيز اظهار علاقه مى‏كنند.
3- اصل كيفيت است نه كميّت. یعنی نیت الهی و حسن فاعلی در انفاق اصل است نه مقدار و کمیت.
4- منّت گذاشتن سبب تباه شدن انفاق است. «لاتبطلوا صدقاتكم بالمنّ والأذى» «بخششهای خود را با منت و آزار، باطل نسازید!»
(بقره ـ 264)
5- باجگيرى، امتياز خواهى، گروگيرى، استثمار، مشروط كردن كمك به چيزى، تحقير و ... از مصاديق آزار و اذيت است كه پاداش انفاق را از بين مى‏برد. «لاتبطلوا صدقاتكم بالمنّ والأذى»
6- خودنمايى، چشم و هم چشمى و رقابت‏هاى منفى اثر عمل را از بين مى‏برد، در تاريخ مى‏خوانيم: حضرت على(ع) همين كه ديد بين دو قبيله براساس چشم و هم‏چشمى ديگ‏هاى بزرگى از گوشت شتران متعدد طبخ شده فرمود: هيچ مسلمانى از اين غذاها نخورد و همه آنها را در بيابان ريختند تا خوراك‏ حيوانات شود.
7- اسلام وجدان فردی را ميزان قرار داده، و فرموده است: براى انفاق به سراغ چيزهاى پست نرويد؛ زيرا اگر خودتان فقير بوديد و آن چيز پست را به شما مى‏دادند، نمى‏گرفتيد مگر از روى اغماض و ناچارى: «و لستم بآخذيه الّا أن تغمضوا» «(به هنگام پذیرش اموال،) حاضر نیستید آنها را بپذیرید مگر از روی اغماض و کراهت!» (بقره ـ 267)
8- اسلام مى‏فرمايد: نه تنها چيز پست را انفاق نكنيد، بلكه به فكر آن نيز نيفتيد: «و لاتيمّموا الخبيث منه تنفقون» «و برای انفاق، به سراغ قسمتهای ناپاک نروید» (بقره ـ 267)
9- اسلام مى‏فرمايد: هر ثروتمندى احتمال فقير شدن خودش را بدهد، شايد روزى دست‌دهنده شما، دست گيرنده شد.«آخذيه» (بقره ـ 267)
10- اسلام مى‏فرمايد: گرفتن مال نامرغوب نشانه‏ رضايت فقرا نيست؛ بلكه نشانه‏ استيصال يا اضطرار آنهاست: «تغمضوا» (همان)
11- كمك‏هاى بشردوستانه، معمولًا در زمان‏هاى بحرانى است؛ ولى انفاق اسلامى در هرحال است.
12- در انفاق‏هاى بين المللى و بشردوستانه رابطه‏ها كلى است مثلًا كشور و منطقه‏اى به كشور و منطقه‏ ديگر كمك مى‏كند؛ ولى در انفاق اسلامى بزرگ‏ترين شخصيت با دست خود و به صورت تن به تن و همراه با قصد قربت است، همراه با اعلام اينكه ما از شما؛ حتى در دل و فكر خود انتظار جزا و تشكرى نداريم، مى‏باشد.