پرسش:در آموزه‌های قرآن کریم آمده است «اگر چیزی را نمی‌دانید از اهل ذکر بپرسید» سوال اصلی در اینجا این است که مصداق اکمل اهل ذکر چه کسانی هستند و این پرسش شامل چه مسائلی می‌شود؟

پاسخ:در بخش نخست پاسخ به این سوال به مباحثی همچون 1- معنای ذکر 2- ذکر در قرآن شامل آیه 7 سوره انبیا و برخی دیدگاه‌های مفسرین را پرداختیم. اینک در بخش پایانی دنباله مطلب را پی می‌گیریم.
3- یک اصل طلایی عقلی
«فأسئلوا اهل الذکر» در آیه مورد بحث، از لحاظ منطقی، بیان یک اصل کلی عقلی، به‌عنوان کبرای یک قضیه منطقی است که هر انسان عاقل آن را می‌پذیرد؛ آن اصل طلایی همانا لزوم رجوع جاهل در یک موضوع، به اهل علم و کارشناسان در آن موضوع است؛ یعنی هرچه را نمی‌دانید، از آگاهان و اهل خبر سوال کنید. «ضرورت رجوع جاهل به عالم» یک حکم عقلی عملی خدشه‌ناپذیر است. در مسائل کارشناسی، که جز با مراجعه به متخصص، تبیین‌شدنی نیست، مسلما نظر آنها بهتر و سریع‌تر قبول عام می‌یابد.
در زمان نزول قرآن، عالمان اهل کتاب در میان ساکنان جزیره‌العرب، متخصص مسائل دینی و تاریخ پیامبران به شمار می‌آمدند و مشرکان آن سرزمین، در مسائل تاریخی و دینی به آنان رجوع کرده و سخن آنان را فصل‌الخطاب تلقی می‌کردند. در این آیه خداوند، در واقع خطاب به مشرکان می‌فرماید: (اگر گمان می‌کنید محمد پدیده نو و جدیدی است و سابقه‌ای ندارد)، از اهل کتاب (یهود و نصاری) سوال کنید تا بفهمید که پیش از او نیز مردانی را به سوی مردم فرستادیم و به آنان وحی کردیم. (تفسیر نور، ج6، ص352)
4- شبهه تصدیق و تایید اهل کتاب
پرسشی که مطرح می‌شود این است که آیا در آيه مورد بحث، امر قرآن به پرسش از عالمان اهل کتاب، از طرفی تایید  آنان نیست و از طرف دیگر به معنای احتیاج پیامبر اسلام، برای اثبات حقانیت خود، به تصدیق آنان به حساب نمی‌آید؟!
پاسخ این است که امر قرآن به پرسش از اهل کتاب، نه تایید کامل آنان است و نه به معنای نیازمندی پیامبر به تایید آنان. اولا خداوند به مشرکان لجوج، که حاضر به پذیرش حقانیت پیامبر، بر اساس دلایل حکیمانه نیستند، می‌فرماید: اگر برای شما سخن اهل کتاب، در موردی که اطلاع و آگاهی دارند، حجت و قابل قبول است، پس از آنان بپرسید تا به شما بگویند که پیامبران پیشین هم مردانی بودند که به آنان وحی می‌شد. بنابراین، ملاک قرار دادن سخن اهل کتاب تنها در موردی مورد قبول وارد شده است که از آن اطلاع و آگاهی دارند و سخنی به حق بر زبان می‌رانند نه به‌طور کلی و در همه مسائل! ثانیا در اینجا این پیامبر نیست که محتاج اهل کتاب برای اثبات پیامبری خود باشد، بلکه مشرکان لجوج، نیازمند پرسش از آنان هستند تا راه حق را از باطل تمییز دهند. پیامبر نه در رسالت خود شک دارد و نه نیازمند ایمان‌آوری مشرکان است. خداوند صرفا برای اتمام حجت و بستن راه عذر بر مشرکان، آنان را به داوری عالمان اهل کتاب، در یک مورد خاص، دعوت می‌کند!