در همان روزها موضوع اخراج فرمانده نیروی دریایی و دیگر افسران از ستاد فرماندهیاش منتشر شد که در میان آنها اشخاصی از معامله نمکزدایی «کروپ» هم درگیر بودند. پایان 1975 کمیته بازرسی ایجاد شد که موارد دیگر معامله نمکزدایی با شرکت آلمانی را مورد بررسی قرار داد. افرایم لیفشیتص چندینبار برای صحبت با نمایندگان کمیته بازرسی دعوت شد. متوجه شدیم که کمیته نامه شکایتی که پس از مناقصه تبانی شده در سال 1973 فرستادیم را در اختیار دارد. مطابق اطلاعاتی که به ما رسید، کمیته گزارش دقیقی را نوشت و آن را به نهادهای عالی در ایران ارائه کرد. گزارش در میان چیزهای دیگر، مقایسه قیمتهای واحدهایی که از شرکت آلمانی و واحدهایی که از دیگران خرید کردند از جمله واحدهای ما را شامل میشد. کمیته به نیروی دریایی دستور داد که بدون فکر قراردادهای بیشتری در موضوع نمکزدایی امضا نکند، همانطور که این امر در سال 1973 انجام شد. این نامه که رئیس ستاد کل ارتش ایران به نیروی دریایی فرستاد شامل توبیخ صریح در موضوع بحث هم میشد.
مدتی بعد اقدام بیشتری را به راه انداختیم تا دوباره سعی کنیم به نیروی دریایی ایران نفوذ کنیم. میدانستیم که نیروی دریایی به تأسیسات آب شیرینکن برای پایگاهش در خلیجفارس و در رأس آنها پایگاه بندرعباس نیازمند است. بازدیدی برای مهندسان نیروی دریایی در سایت نمکزدایی که در جزیره کیش برای اداره توسعه جزیره ایجاد کردیم، ترتیب دادیم. در بازدید چهار افسر از نیروی دریایی، به رهبری رئیس خدمات مهندسی ارتش و همینطور دو مهندس راه و ساختمان شرکت کردند. آنها با پرواز ویژه با هواپیمایی که اجاره کردیم به این مکان آورده شدند. فقط با عطف بماسبق متوجه شدیم که هیئت اعزامی لزوماً برای بازدید نیامده تا از واحدهای ما تعریف کند بلکه آمده تا امکان توجیه خرید واحدهای نمکزدایی از «کروپ» را هم فراهم کند. پس از بازدید، دوباره به نیروی دریایی رجوع کردیم اما آنها برای پاسخ عجلهای نکردند.
فقط بعد از مدتی موافقت کردند که پیشنهاد خودمان را به آنها ارائه کنیم. برایشان بیان کردیم که آمادهسازی پیشنهاد تخصصی مستلزم بازدید مهندسان ما از سایتهای نیروی هوائی است. دوباره پاسخ را به تأخیر انداختند و ما به نیروی دریایی اخطاریه فرستادیم که دو تن از مهندسان ارشد شرکت به تهران آمدهاند و آنها منتظرند تا امکان بازدید از منطقه فراهم شود. در پایان یک سری تأخیرها، نیروی دریایی ایرانی موافقت کرد که مهندسین ما به سایتهایی بروند که نیرو{ی دریایی} قصد دارد در آنها تجهیزات نمکزدایی نصب کند. از نیروی دریایی خواستیم که نمایندهشان، مهندسان را همراهی کند. اما آنها امتناع کردند که نماینده همراه را بفرستند و با نامه راضی شدند که برای مهندسان ما این امکان فراهم شود تا به سایتهای مختلف وارد شوند. دست برنداشتیم، به اِعمال فشار ادامه دادیم و در نهایت امر نیروی دریایی ایرانی موافقت کرد تا مهندسشان به عنوان همراه برای بازدید به مهندسان ما ملحق شود.
بازدید در سپتامبر 1976 صورت گرفت. مهندسان ما از میهماننوازی خوبی بهرهمند شدند. آنها در سایتها گشت زدند و اطلاعات مهمی از جمله نقشهها و طراحیها را به دست آوردند. ابتدا نیروی دریایی خواست تا فوراً پیشنهادات برای سه واحد نمکزدایی برای تأمین 250 مترمکعب در هر روز برای پایگاه نیروی دریایی در جزیره ابوموسی و بهعلاوه سه واحد یکسان برای پایگاه نیروی دریایی در جزیره تنب بزرگ را دریافت کند. همینطور از ما خواستند تا پیشنهادی ارائه کنیم تا پنج واحد نمکزدایی عظیم با تأمین 2000 مترمکعب برای پایگاهشان در بندرعباس را تأمین کند. در نیروی دریایی تأکید کردند که آنها برای این امر به تأسیسات مشابهی علاقهمندند که شروع به نصب در جزیره کیش کردهایم. آنها خواستند که همه پیشنهادات را با هم متعهد شویم و آنها را به طور یکجا در دسترس قرار دهیم.
روز چهارشنبه، 20 اکتبر 1976 باخبر شدیم که وزیر اقتصاد و دارایی، هوشنگ انصاری، به برکت شاه، معاملهای را با رئیس هیئتمدیره شرکت «کروپ»، برثولد بیتز امضا کرده است. معاملهای تاریخی که 25.01درصد از سهام شرکت مرکزی «کروپ»، یعنی شرکت «فردریش کروپ با مسئولیت محدود» را به ایران بخشید. به این ترتیب شاه آستانه چارچوبی را گشود که پیشروی سهامداران نسبتاً کوچک در یکی از بزرگترین شرکتهای آلمانی قرار داشت. طبق این قاعده شرکت میبایستی تمامی تصمیمات مهم در مورد سرمایهگذاریها، توسعه و بازاریابی را با اکثریت هفتاد و پنج درصد بپذیرد. پس از این معامله ایران این قدرت را داشت که وتو را بر هر تصمیم مهم شرکت اِعمال کند. این اولینبار در صد و شصت و پنج سال موجودیت شرکت «کروپ» بود که یک عامل خارجی میتوانست بخشی از شرکت اصلی باشد. شاه متعهد شد در ازای این سهام مبلغ افسانهای نهصد میلیون فرانک بپردازد. برای کسی که با وضعیت مالی ایران آشنا باشد، این توافق در شگفتی کامل رخ داد. تصمیم خریداران ایرانی، صندوق مالی دولت را خالی کرد و کسری بودجه برای سال 6- 1975 به مبلغ 2.4 میلیارد دلار رسید.
خبر توافق با «کروپ» به هیچوجه مرا ترغیب نکرد. برایم مشخص بود که از هم اکنون باید با رقیبی قدرتمند چندین مرتبه بجنگیم. مناقصه بزرگی برای مؤسسه نمکزدایی در پایگاه بندرعباس در دستورکار قرار داشت و من هیچ قصدی مبنی بر عقبنشینی نداشتم. فهمیدم که باید ارزانترین پیشنهاد را ارائه کنیم، حتی به قیمت مقابله با عاملان ایرانیمان که مجبور خواهند شد کاهش قابل توجهی را در مبلغ کمیسیون اِعمال کنند. در آگوست 1977 برایمان مشخص شد که ایرانیها حدود 10 شرکت را بررسی کردند و سرانجام در انتخاب اول و دوم، ما و «کروپ» را باقی گذاشتند. دوستانمان در نیروی دریایی ما را آرام کردند و گفتند که با توجه به تجربه بد گذشته با «کروپ»، ستاد فرماندهی امضای توافق با آنها را تأیید نخواهد کرد. با این حال آرام نبودم. این روزهای طولانی انتظار، پر استرس بودند.
ابتدای سپتامبر 1977 متوجه شدیم که در نیروی دریایی تصمیم گرفته شده تا قرارداد با ما امضا شود. مذاکرات برای امضای قرارداد آغاز شد که تعیین قیمت نهائی و چند تغییر در بخشهای ارتباطی را دربرمیگرفت.
19 سپتامبر متوجه شدیم که «کروپ» تصمیم گرفته تا پیشنهاد جدیدی را ارائه کند، ارزانتر از آنچه که در ابتدا ارائه کردند (حدود چهل میلیون مارک). تصمیم گرفتیم که مراقب باشیم و موضوعات را سرعت ببخشیم. افراد رابط و عاملان ما بهسرعت پیامهای تسکینبخشی را ارسال کردند که به هیچوجه نگرانی نداشته باشیم و قرارداد برای ما تضمین شده است. پایان سپتامبر متوجه شدیم که «کروپ» تصمیم گرفته تا موعد تحویل را جلو بیندازد. طبق شرایط قرارداد، موعد تحویل اولین واحد، یازده ماه از موعد امضا بود. تصمیم گرفتیم واحدهای ششم در نظر گرفته شده را برای نیروی دریایی به جزیره کیش بفرستیم که ظرف مدت شش تا هفت ماه در حال آماده شدن بود.
متوجه شدیم که پیشنهاد قیمت «کروپ» به طور قابل توجهی کاهش یافته و حتی مقامات ارشد در نیروی دریایی ایران به ما اظهار کردند که این موضوع قطعاً عجیب و غریب است و به خوبی مورد بررسی قرار خواهد گرفت. «کروپ» ملزم شد تا اولین واحد را ظرف مدت چهارده ماه فراهم کند. هرچند که ما موفق شدیم به تأمین اولین واحد نمکزدایی طی مدت نُه ماه متعهد شویم همزمان تمام افراد رابطمان را به فعالیت واداشتیم و به آنها اشاره کردیم که مداخلهشان در این زمان حیاتی است.
ماه اکتبر مهندس ارشد شرکت «مهندسی نمکزدایی»، امنون زفاتی و مشاور حقوقی شرکت، عمی اسنت از پایگاه بندرعباس بازدید کردند، به خاطر تعیین مکانی که در آن ایستگاه نمکزدایی احداث خواهد شد. نزاع ضد «کروپ» در مورد مناقصه نمکزدایی برای پایگاه نیروی دریایی ایران در بندرعباس و پایگاهها در جزایر ابوموسی و تنب بزرگ به اوج خود نزدیک شد.