نیروگاه اتمی راهکار ناترازی بــرق ایران
۱۴۰۴/۰۴/۳۰
تأمین پایدار و متنوع انرژی، از ارکان اصلی توسعه اقتصادی و امنیت ملی هر کشور محسوب میشود.
در دنیای امروز که چالشهای زیستمحیطی و نوسانات قیمت سوختهای فسیلی رو به افزایش است انرژیهای پاک و پایدار نظیر انرژی هستهای، بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است.
ایران، به عنوان یکی از معدود کشورهای جهان که به فناوری تولید برق هستهای دست یافته است پتانسیل قابل توجهی برای توسعه این منبع انرژی استراتژیک دارد.
براساس گزارش «مؤسسه انرژی»، تولید برق هستهای در ایران طی سال ۲۰۲۴ میلادی، رشد چشمگیر ۱۰ درصدی را تجربه کرده است. این میزان تولید از ۶.۶ تراوات ساعت در سال ۲۰۲۳ به هفت و سه دهم تراوات ساعت در سال ۲۰۲۴ افزایش یافته است. این رشد قابل ملاحظه، نشاندهنده تواناییها و پیشرفتهای کشور در بهرهبرداری از نیروگاههای هستهای موجود است و حاکی از پتانسیلهای نهفته در این حوزه میباشد.
موفقیت ایران در تولید برق هستهای، زمانی برجستهتر میشود که بدانیم تنها ۳۱ کشور در جهان، از جمله ایران، در سال ۲۰۲۴ به این فناوری دسترسی داشتهاند. این موضوع، جایگاه ایران را در میان معدود کشورهای دارای تکنولوژی پیشرفته هستهای تثبیت میکند. در این سال، ایران در رتبه ۲۹ جهان از نظر میزان تولید برق هستهای قرار گرفته و حتی توانسته است از کشورهایی نظیر هلند و اسلوونی پیشی بگیرد.
سهم ناچیز ایران از برق هستهای
با این حال، علیرغم این رشد و جایگاه ویژه، سهم ایران از کل برق هستهای تولیدی در جهان همچنان بسیار ناچیز است. کل برق هستهای تولید شده در جهان طی سال ۲۰۲۴ برابر با ۲۸۱۷ تراوات ساعت بوده است که نسبت به سال قبل از آن دو و ششدهم درصد رشد داشته است. در مقایسه با این رقم جهانی، سهم ایران از کل برق هستهای جهان در سال ۲۰۲۴ تنها سهدهم درصد بوده است.
این در حالی است که کشورهایی مانند آمریکا (29 و دودهم درصد)، چین (۱۶درصد) و فرانسه (13 و نیم درصد) سهمهای به مراتب بالاتری را به خود اختصاص دادهاند. حتی امارات متحده عربی که اخیراً به جمع تولیدکنندگان برق هستهای پیوسته، در سال ۲۰۲۴ بیش از ۴۰ تراوات ساعت برق از این منبع تولید کرده که نسبت به سال قبل 17 و ششدهم درصد رشد داشته است؛ رقمی که بیش از پنج برابر تولید ایران است.
ضرورتهای گسترش انرژی هستهای در ایران
اعداد و ارقام به روشنی گواه این حقیقت هستند که ایران توانایی فنی و عملیاتی تولید برق هستهای را به اثبات رسانده است. رشد ۱۰درصدی تولید در سال ۲۰۲۴ نشاندهنده عملکرد موفقیتآمیز نیروگاههای موجود و امکان توسعه آتی است.
نکته بعدی سهم ناچیز از ظرفیت جهانی تولید برق هستهای است. ایران با سهم تنها سهدهم درصدی از کل تولید برق هستهای جهان، تا دستیابی به ظرفیتهای قابل ملاحظه و بهرهبرداری کامل از پتانسیل خود، فاصله زیادی دارد. اگر ایران به دنبال افزایش سهم خود در تولید برق پاک و کاهش وابستگی به سوختهای فسیلی است این سهم باید به طور قابل توجهی افزایش یابد.
همچنین توسعه انرژی هستهای، سبد انرژی کشور را متنوع ساخته و وابستگی به نفت و گاز را کاهش میدهد.
این امر به افزایش امنیت انرژی و کاهش آسیبپذیری در برابر نوسانات بازارهای جهانی کمک میکند.
تولید برق هستهای، بدون انتشار گازهای گلخانهای و آلایندههای هوا صورت میگیرد که برای کشوری مانند ایران با چالشهای زیستمحیطی (مانند آلودگی هوا در شهرهای بزرگ) از اهمیت بالایی برخوردار است.
با جایگزینی بخشی از تولید برق از سوختهای فسیلی با انرژی هستهای، میتوان منابع گرانبهای نفت و گاز را برای صادرات یا مصارف ارزشمندتر صنعتی و پتروشیمی حفظ کرد. همچنین توسعه انرژی هستهای، جایگاه ایران را به عنوان یک قدرت منطقهای و جهانی در حوزه فناوریهای پیشرفته
تقویت میکند.
لزوم جهش تولید در برق هستهای
با توجه به اینکه ایران در سال ۲۰۲۴ تنها هفت و سهدهم تراوات ساعت برق هستهای تولید کرده و سهمی سهدهم درصدی از کل تولید جهانی داشته است میتوان استدلال کرد که برای رسیدن به سطوح معنیدارتر (مثلاً یک درصد یا بیشتر از تولید جهانی یا دستیابی به سطح تولید کشورهایی نظیر امارات)، نیاز به افزایش چشمگیر ظرفیت تولید برق هستهای وجود دارد؛ برای مثال، اگر ایران بخواهد سهم خود را به یک درصد از تولید برق هستهای جهان (با فرض ثابتماندن تولید جهانی ۲۸۱۷ تراوات ساعت) برساند به تولید حدود 28 و 17 صدم تراوات ساعت برق هستهای نیاز دارد که تقریباً چهار برابر تولید فعلی است.
همچنین، برای رسیدن به سطح تولید امارات (بیش از ۴۰ تراوات ساعت در سال ۲۰۲۴)، ایران باید تولید برق هستهای خود را بیش از ۵/۵ برابر افزایش دهد. این ارقام به وضوح نشان میدهد که ظرفیتهای بسیار بزرگی برای توسعه انرژی هستهای در ایران وجود دارد و تنها با تکیه بر تولید اندک کنونی، نمیتوان به اهداف بلندمدت تنوعبخشی انرژی و کاهش وابستگی به سوختهای فسیلی دست یافت.
با توجه به رشد ۱۰ درصدی تولید برق هستهای در ایران در سال ۲۰۲۴ و جایگاه کشور در میان معدود تولیدکنندگان این انرژی پاک در جهان، شکی نیست که ایران توانسته است با تولید اندک برق هستهای، قدمهای اولیه و مهمی را در این مسیر بردارد.
این موفقیت اولیه، خود اثباتی بر ضرورت و امکانپذیری توسعه هرچه بیشتر این صنعت است.
لذا با استناد به آمارهای ارائه شده و نیاز مبرم کشور به منابع انرژی پایدار، پاک و متنوع، اکیداً توصیه میشود که ایران برنامهریزی جامع و سرمایهگذاری گستردهای را برای افزایش قابل ملاحظه تولید انرژی هستهای در دستورکار قرار دهد.
این افزایش ظرفیت نهتنها به تأمین امنیت انرژی کشور کمک میکند بلکه نقش مؤثری در کاهش آلودگی هوا، حفظ محیطزیست و تثبیت جایگاه ایران به عنوان یک بازیگر مهم در عرصه فناوریهای پیشرفته جهانی خواهد داشت. دستیابی به سهمهای بالاتر از تولید جهانی برق هستهای، میتواند ایران را در مسیر توسعه پایدار انرژی قرار دهد.